Mavzu tо‘lov balansining iqtisodiy tahlili reja

---

MAVZU-5. TО‘LOV BALANSINING IQTISODIY TAHLILI 
 
Reja: 
 
1. Ikkiyoqlama yozuv asosida hisobga olish tizimi 
2. Tо‘lov balansini hisobga olishni asosiy konsepsiyalari 
3. Transfertlar tahlili va kapital operatsiyalar hisobi 
 
Tayanch sо‘z va iboralar 
Tо‘lov balansi mohiyati. Tо‘lov balansi hisoblarini tuzishning asosiy maqsadlari. 
Tо‘lov balansi tuzulmasi. Joriy opersiyalar hisobi. Kapital operatsiyalar hisobi. Zahira 
hisobi. Ma’lumotlarning asosiy manbalari. Ikki taraflama yozuv tizimi. Yalpi 
investitsiyalar. Sof investitsiyalar. Tо‘g‘ri investitsiyalar. Portfel investitsiyalar. Kapital 
oqimi. Qisqa muddatli kapital oqimi. Tashqi holatni о‘lchash. Iqtisodiy siyosat qarorlari. 
Ma’lumotlarining asosiy manbalari. Natural kо‘rinishdagi davlat importi. Barter bitimlari.
Jahon iqtisodiyotidagi tendensiyalar. Ichki iqtisodiy faollik va iqtisodiy siyosatni 
prognozlashtirish uslubiyati. Dezagregatsiya darajasi. Defitsitining ma’qullangan miqdori. 
Savdo balansi tahlili. Ichki iqtisodiy faollik. Tо‘lov balansi. Asosiy konsepsiyalar.
 
 
5.1. Ikkiyoqlama yozuv asosida hisobga olish tizimi 
Tо‘lov balansi hisoblarini tuzishning asosiy maqsadlaridan biri tashqi muvozanatlikni 
tо‘g‘rilash ehtiyojining paydo bо‘lganligi tо‘g‘risidagi ma’lumotga ega bо‘lishdir. Biroq 
ikki taraflama yozuv tizimi tо‘lov balansida debet va kredit tengligini nazarda tutadi. 
Shuning uchun unda ijobiy saldo yoki 
defitsitni kо‘rsatish uchun barcha tashqi 
operatsiyalarni summalash va bu guruh 
ichidagi 
operatsiyalarni 
moddalardan 
ajratish kerak (chiziq ostidan yoki ustidan).
Qiziqarli ma’lumotlar
1
Chiziqni tortish yerini hal qilish 
tо‘lov balansi bosh ehtiyojining a’lo 
darajadagi qaysi operatsiyalar doirasini 
kо‘rsatish tо‘g‘risidagi subyektiv nazarni 
ifodalaydi. 
Mustaqil 
hisoblangan 
operatsiyalarga bо‘lgan yondashuvlarning biriga asosan, avtonom moddalarni 
kompensatsiyalash uchun ular amalga oshiriladigan operatsiyalardan ajratilishi kerak. 
Boshqa yondashuv doirasida asosiy e’tibor operatsiya xarakterining о‘zgaruvchanligiga 
qaratiladi: nostabil deb qaraladigan operatsiyalar tо‘lov balansining umumiy holatini kо‘rish 
uchun “chiziq ostida” belgilanadi.