Mavzu: Tion mikroorganizmlarning faolligi varivojlanishiga tasir etuvchi omillar

A.ferrooxidans bakteriyalari uchun eng zaxarlielement–uch valentli mishyak bo’lib, bakteriyalarningtemir oksidlovchi hususiyatlarini sundiruvchi kuchliingibitor. Mishyakning miqdori 2 g/l bulgandabakteriyalarning lag-fazasi 48 soatga uzayadi, 4 g/l dalag-faza 120 soatgacha Uzayadi. Laboratoriyabakteriyalarining shtammlarining chidamliligini(adaptatsiyasini) oshirish uchun bosqichma bosqichularni mishyagi ko’proq muhitga ekib boriladi. Ishlabchiqaruvchi kulturaning adaptatsiyasi va uningyaratilishi uchun bakteriyalarni 9 K muhitida davriyrejimda T: J = 1:4, Fe²⁺ (10 g/l) miqdorida yoki temirsiz sharoitda olib boriladi. Ekuv materialining miqdori 10-15 % foizni tashkil etadi. 
Mikroorganizmlarning adaptatsiyasi yuqori darajadaspetsifik va ta’sirli. Masalan, arsenopiritgaadaptatsiyalashgan bakteriyalar boshqa sulfidminerallarni oksidlamaydilar. Bunday bakteriyalarxalkopiritni 13, piritni 38 barobar past tezlikdaoksidlaydilar.
Adaptiv hususiyatlarga ega bulgan bakteriyalar, ularning ingibirlovchi ionlarga bulgan yuqorichidamliligi, tashqi muhit O’zgarishi sababli ularorganizmining imkoniyatlarini amalga oshirish, genotipning o’zgaruvisiz, yoki mutagen O’zgarishlaroqibatida yuzaga kelganligi muhim texnologikahamiyatga ega. Shuning uchun genotip o’zgaruvisizpaydo bulgan adaptiv hususiyatlar, atrof muhitO’zgarishi bilan yuqolishi mumkin. Kulturaningchidamliligini saqlab turish uchun xemostatrivojlantirish rejimini qullab, kulturaning ishqorlashimkoniyatlarini saqlab qolish uchun, ularning adaptivhususiyatlari paydo bulgan muhitda doimiy ravishdarivojlantiriladi. 
Adaptatsiya jarayoni Uzoq davom etadigan jarayon. Sanoat ishlab chiqarish sharoitida uni ishqorlanadiganpulpadagi idishlarda birgalikda tuldirib Q:S = 1-4 1:5, Fe²⁺ ishtirokida, ozuqa tuzlari bilan birgalikda, 32-35⁰C temperaturada va yuqori aeratsiya sharoitida olibboriladi. Adaptatsiya davrida kulturaning faolligi Fe²⁺ oksidlanishini, pH va OTP ko’rsatkichi va albattapulpaning berilish tezligi ulchanishini tekshirish yulibilan nazorat qilib boriladi. Oxirgisi bakteriyalarningusish tezligi va biomassa miqdori bilan maxkambog‘liq. Xemostat etishtirish usulining mazmunishundan iboratki, unda muhitga bir xil tezlikda substratbilan birga yangi muhit berilib boradi (Fe²⁺, sulfidlar, konsentrat), uning xajmi ham bir maromda ushlabturilib, oksidlangan mahsulot ham bir maromdaxemostatdan olinib turiladi (rasm 1.3.3.).

Rasm 6.