Мавзу. Тест номзодларни мустақил баҳолаш тури сифатида режа Кадрлар танлашда тестларнинг типологияси

12-13 МАВЗУ. ТЕСТ - НОМЗОДЛАРНИ
МУСТАҚИЛ БАҲОЛАШ ТУРИ СИФАТИДА


Режа
1. Кадрлар танлашда тестларнинг типологияси.
2. Синов талаблари.
3. Синов усулларининг афзалликлари ва камчиликлари.
4. Синовни танлаш ва ундан фойдаланиш принциплари.


1. Кадрлар танлашда тестларнинг типологияси
Интервю бериш билан бир қаторда, тест ўтказиш бўш лавозимларга номзодларни баҳолашнинг кенг тарқалган усулларидан биридир.
Тест (инглиз тилидан тест - тажриба, синов) - бу standart, вақт билан чекланган тадқиқот усули бўлиб, у савол, топшириқ, вазият ва ҳклардан фойдаланган ҳолда одамнинг маълум миқдорий ва сифат хусусиятларини аниқлашга мўлжалланган.
Синовнинг асосий мақсади - бу жамоада иш ва хулқ-атвор натижаларига таъсир қилиши мумкин бўлган шахснинг individual хусусиятлари тўғрисида маълумот олиш.
Кадрлар танлашда кўплаб тестлар таснифланади, уларни қуйидаги гуруҳларга бўлиш мақсадга мувофиқдир.
Биографик тестлар,
Характеристик тестлар,
• ақлли тестлар,
• ижтимоий-психологик тестлар,
• қобилият синовлари,
• ютуқ синовлари.
Ишга мурожаат қилишда ишлатиладиган психологик тестлар ушбу ходимга professional, жамоанинг аъзоси, раҳбар сифатида ва ҳоказо талабларга қараб танланади. Ҳар бир бўш иш учун ходимнинг асосий ваколатларига мос келадиган ўзига хос синов тўплами (батарея) тузилади. Ваколатли менежер ёки кадрлар менежери ҳар бир бўш иш учун номзодларни танлаш учун ишлаб чиқилган мезонлар тизимига ега бўлиши керак.
Биографик тестларни таҳлил қилишнинг асосий жиҳатлари: характери, инсон тарбияси, еҳтиёжлари ва қизиқишлари, жисмоний ривожланиши, оилавий муносабатлар ва бошқалар.
Характерологик тестлар характерга номзод номзодларнинг турларини аниқлаш учун ишлатилади, шунингдек, хушмуомалалик, ҳиссий барқарорлик ва бошқа хусусиятларни аниқлаш учун.
Интеллектуал тестлар - номзоднинг заковати ва маълумот даражасини аниқлаш учун ишлаб чиқилган бўлиб, кадрлар танлаш воситаси сифатида улар ходимларни бошқариш амалиётида кенг қўлланилади. Умумий разведка синовларидан ҳам, ҳар хил разведка турларига қаратилган махсус тестлардан ҳам фойдаланиш мумкин. Масалан, ўқитувчи, таржимон, жамоатчилик билан алоқалар бўйича мутахассис ва ҳатто котиб учун ривожланган оғзаки интеллектга ега бўлиш муҳимдир (яъни она тилингизда равон сўзлаша оладиган, мантиқий ва баркамол сўзлаша оладиган, катта сўз бирикмаларига ега бўлган, шерикнинг сўзларини аниқ тушунадиган ва ҳк). д.). Тижорат директори ва маркетолог учун таҳлилий фикрлашнинг юқори даражаси талаб қилинади (катта ҳажмдаги маълумотларни таҳлил қилиш ва тизимлаштириш қобилияти). Дизайнер ва рассом фазовий тафаккурга ега бўлиши ва ностандарт ижодий вазифаларни ҳал қила олиши керак.
Ижтимоий-психологик тестлар социометрик ва шахсий тестлардан иборат.
Сосиометрик тестлар шахслараро муносабатларни ўзгартириш, такомиллаштириш ва такомиллаштириш мақсадида ўлчаш учун мўлжалланган. Ушбу тестлардан фойдаланиб, гуруҳ аъзоларининг қиймат йўналишлари, шахсларнинг ўзаро баҳоси ва ўзини ўзи баҳолаши, гуруҳ аъзоларининг ижтимоий-психологик мувофиқлиги даражаси ва бошқалар аниқланади.
Шахсни синаш - шахсият хусусиятларини, характер хусусиятларини аниқлашга мўлжалланган. Аниқланадиган фазилатлар тўплами тест асосидаги назарий тушунчага боғлиқ. Қоида тариқасида, улар одамнинг хулқ-атвор хусусиятларини, унинг ижтимоий қобилиятларини, мослаша олиш қобилиятини ва бошқаларни тасвирлашади. Ушбу тестлар ҳар бир характеристиканинг жиддийлигини (масалан, Кеттелл тести) аниқлаши мумкин, ёки маълумотларнинг йиғиндисига кўра одамни у ёки бу турга йўналтириши мумкин (масалан, Myers-Briggs тести).
Шахсни бир бутун сифатида тавсифлайдиган мураккаб тестлар ва ҳар қандай муайян сифат учун тестлар мавжуд (масалан, ўзини ўзи бошқариш қобилияти тестлари, қарор қабул қилиш усули, тажовуз ва бошқалар). Баъзи тестлар характер ва шахсий ривожланиш патологиясини аниқлаш учун мўлжалланган.
Касбий билимларни синаш номзодга мавжуд бўлган касб учун муҳим бўлган билимларнинг миқдорини, шунингдек, ишни бажариш учун зарур бўлган технологик, шунингдек иш самарадорлигини таъминлайдиган жараёнлар тўғрисидаги билимларни баҳолайди. Сўзнинг қатъий маъносида, бундай тестлар иш намунасини бажариш учун тестлар емас, чунки у ишнинг бажарилиши билан боғлиқ намойиш ҳаракатларини талаб қилмайди. Муҳим хусусият ва шунинг учун professional билимларни синовдан ўтказиш қийинлиги шундаки, улар маълум бир компанияда маълум бир лавозим (ва ҳатто унинг ўзига хос хилма-хиллиги) учун махсус ишлаб чиқилган бўлиши керак.
Ўқув тестлари биринчи навбатда тажрибага ега бўлмаган номзодни қанчалик яхши ўрганишни аниқлашга қаратилган. Табиийки, ушбу услуб янги мутахассисларни ёки университет ва коллеж битирувчиларини баҳолашни ўз ичига олади. Улар, шунингдек, ҳар бир мутахассислик учун қатъий individual равишда, буюртмачининг илтимосига биноан, номзод аниқ қайси йўналишда ўқитилишини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
Диққат ва хотира тестлари - бу разведка тестига киритилиши ёки агар бу кўникмалар касбий аҳамиятга ега бўлса, алоҳида топширилиши мумкин. Сиз турли хил хотираларни синаб кўришингиз, ҳажмини ва хотира унумдорлигини ўлчашингиз мумкин.
Хусусан, мотивация даражасини аниқлаш учун тестлар, яъни. инсон ҳақиқатан ҳам ишлашни ёки ўқишни хоҳламайдими, бу унинг хоҳишини кучайтириши ва ҳақиқий ҳаракатлар ва қадриятларни рағбатлантириши мумкинми.
Прожектив тестлар камдан-кам ҳолларда қўлланилади - масалан, номзоддан бирон нарса чизиш ёки расм ёки фотосуратни шарҳлаш сўралади. Бундай тестлар ишлов бериш учун жуда қийин, аммо номзод ҳақида етарлича ишончли маълумотни маҳорат билан тақдим етади.
Шахслараро муносабатларнинг синовлари - бу тестлар одамлар билан мулоқот қилиш услубини, низоларни, муросага келиш, бошқаларга ёрдам бериш қобилиятини ва турли вазиятларда алоқа кўникмаларини очиб беради. Зиддиятли синовларга, қоида тариқасида, алоҳида еътибор берилади, чунки жамоадаги мураккаб муносабатлар иш вақтининг 100 фоизини ташкил қилиши мумкин, бу еса, албатта, иш берувчини қизиқтирмайди. Бунга етакчилик услуби ёки етакчиликни аниқлаш тестлари ҳам киради.
Қобилият синовлари бу умумий ва махсус қобилиятларнинг ривожланиш даражасини диагностика қиладиган, ўқитиш, касбий фаолият ва ижодий муваффақиятларни аниқлайдиган усуллардир. Қобилият тестлари нафақат ақл, балки хотира, еътибор, восита қобилиятлари, идрок етиш, муаммоли вазиятларни ҳал қилиш, инновацион қарорлар қабул қилиш ва ҳоказоларга оид вазифаларни ўз ичига олади. Умумий ва шахсий қобилиятларни тақсимланг.
Синов қобилиятлари, махсус қобилият синовлари, умумий қобилиятлар тестлари (разведка тестлари) ва қобилиятларнинг мураккаб батареялари ажралиб туради. Махсус қобилият синовлари муайян фаолият турлари учун қобилиятларни ўлчашга қаратилган. Бундай тестлар professional танлаш ва мартаба йўналтириш соҳасидаги муаммоларни ҳал қилишда енг кўп қўлланилади.
Эришиш синовлари номзоднинг маълум билим ва кўникмаларга ега бўлиш даражасини баҳолаш учун ишлаб чиқилган. Еришиш синовлари арифметик тестлар, саводхонлик тестлари ва бошқаларни ўз ичига олади. Бундай синов усулларининг асосий хусусияти шундан иборатки, тест натижалари ҳар бир номзоднинг билим даражаси ва ютуқлари ҳақида ҳақиқий тасаввур беради.
Сўнгги йилларда бутун дунёда машҳурликка еришган талабнома берувчилар тўғрисида ишончли маълумот олишнинг енг объектив усулларидан бири бу симуляция тестларини ўтказиш бўлиб, унинг давомида даъвогар номзоднинг келгуси иши билан бевосита боғлиқ бўлган бир қатор операциялар ёки ҳаракатларни амалга оширади. Симуляцион тестларнинг барча процедуралари стандартлаштирилган ва абитуриентлар мурожаат етаётган ишларни яхши биладиган мутахассислар иштирокида ушбу тестнинг рейтинг тизими ишлаб чиқилган. Симуляция синовлари ходимларни танлашда ҳақиқатан ҳам зарурдир, чунки улар ақл, қобилият ёки ютуқларни мунтазам синовдан ўтказиш жараёнида олинган натижаларга қараганда келажакдаги меҳнат унумдорлигини яхшироқ башорат қиладилар.
Шу билан бирга, ходимлар хизматининг симуляция тестларига еътиборини ошириш учун янада жиддий сабаб бор - бу сўнгги йилларда жамоатчилик томонидан ёзма тестларга дучор бўлган танқидлар. Ушбу танқид, асосан, ёзма тестларнинг мазмуни абитуриентнинг келажакдаги ишининг мазмуни, башорат қилиш учун ишлаб чиқилган сифати билан жуда узоқ боғлиқлиги билан боғлиқ.