Mavzu: Tekis va fazoviy bruslarga umumiy tarzda tasir qiluvchi kuchlarni o'rganish

Mavzu:Tekis va fazoviy bruslarga umumiy tarzda tasir qiluvchi kuchlarni o'rganish.

REJA:

• Kuch tasirida bruslarda egilish deformatsiyasi.
• Buralish deformatsiyasi.
• Cho’zilish yoki siqilish deformatsiyasi.

Egilish deformatsiyasi.

Egilish — tashqi kuchlar taʼsirida yoki temperatura oʻzgarishi tufayli materiallar yoki buyumlar (balka, toʻsin, xari, qobiq va boshqalar) ning oʻqi yoki oʻrta sirti egrilanishi; deformatsiya turi. Materiallar qarshiligi fani nuqgai nazaridan binokorliqda toʻsin va plitalar, mashinasozlikda val va shesternya tishlari, temir yoʻl vagonlarining oʻqlari ham balka deb qaraladi. Balkalar tashqi kuchlar taʼsirida egiladi .

2

.

Egilishdagi balkalaming mustahkamligini hisoblash va ulamii^ deformatsiyalarini aniqlash uchun eng awal, ularga qo'yikan va ta’sir qilayotgan barcha kuchlarni aniqlash lozim. Tayancndagi reaksiya kuchlari ham balkaga ta’sir qilayotgan kuchlar qatoriga kiradi. Shuning uchun balkalami hisoblash tayanch reaksiyalami aniqlashdan boshlanadi.

Agar balkaga ta’sir qilayotgan eguvchi kuch yoki moment kesim yuzaning simmetrik o'qlandan о’tuvchi tekisliklardan biroitasida yotmasa, qiyshiq egilish deformatsiyasi sodir bo'ladi.

Bralish deformatsiyasi.

Ma’lumki mashina va mexanizmlarda shunday elementlar borki, bular tashqi kuch ta’sirida o'z o'q atrofida buralacfi, natijada buralishdagi deformatsiya va kuchlanish nodisalari ro'y beradi, masalan, vallar, prujinalar. Shu buralish natijasida hosil bo'lgan deformatsiyani o'reanish uchun ko'ndalang kesim aylanasimon bo'lgan vallami tashqi kuch ta sirida o'z o'q atrofida buralishini o'rganamiz.

cho’zilish yoki siqilish deformatsiyasi.

Steijen faqat o‘q bo‘ylab yo‘nalgan tashqi kuchlar ta’sirida bo'lsa, uning kesim yuzasida yuzaga tik yo'nalgan ichki kuchlar hosil bo'ladi, ta’sir qilayotgan kuchning yo'nalishiga nisbatan steijen o'q bo'ylab cho'ziladi yolci siqiladi. Bunda bosnqa yo'nalishdagi ichki kuchlar, ko'ndalang yo'nalishdagi kuchlar, eguvchi va burovchi moment nolga teng deb olinaai.
. Materiallarning cho'zilishi va siqilishidagi mexanik xossalar
Materiallaming mexanik xossalari ulaming tashqi kuchlarga qarshilik ko'rsata olish xususiyatini belgilaydi. Bu esa materiallaming kimyoviy tarkibiga texnologik ishlov berisn usuli va boshqa omillarga bog'liq bo'ladi. Materialga yuklanish ta’sir qilish oqibatida unda cho zilish, siqilish, egilish, buralisn, qirqilish, qoldiq deformatsiyalar paydo bo'lishi mumkin. Hozirgi zamon sinash usullari bu xossalaming o'zligini, ulaming turli mashina va mexanizmlar tayyorlash uchun ishlatish mumkinligini aniqlab beradi. Materiallaming asosiy mexanik holatlariga mustahkamligi, qayishqoqliei, elastikligi kiradi.
Mustabkamlik— materiallaming kuchlar ta’siri ostida yemirilishiga yoki qoldiq deformatsiya paydo bo'lishiga qarshilik ko'rsatish xususiyati. Qayishqoqlik—materiallaming o'zidan qattiqroq jism ta sirida sirtqi deformatsiyalanishiga qarshilik ко rsatish xususiyati.
Elastiklik—jismga Kuch ta’siri to'xtatilgach, o'zining dastlabki shaklini tiklash xossasidir.
Zarbiy qovushqoqlik—materiallaming dinamik yuklanishlar ta’siridan yemirilishiga qarshilik ko'rsatish xossasi Materiallar qarshiligi fanida asosan materiallaming mustahkamlik, elastiklik va boshqa xususivatlari o'rganiladi. Buning uchun metallardan namuna tayyorlab, uni cho'zishga yoki siqishga tekshirish vo'li bilan xossalari o'rganiladi