Mavzu: Tayyor mahsulot(tovar,ish va xizmat)larni turkumlash va ularni baxolash. Reja

Tayyor maxsulotlarni baxolash va ularning nomenklaturasi

4- sonli BX,MA ning 7- bandiga binoan korxona aylanma mablagining tarkibiy sismi xisoblangan tayyor maxsulotlar eng kam baxoda baxolanishi kerak: tannarxida yoki sof sotilish xiymatida.

Tayyor ng xakikiy tannarxini x^isobot davri (oy, chorak, yil) tugagandan sung anixlash mumkin. Lskin ng xarakati x^aR kuni sodir buladi (kabul Xilish, junatish, yuklash, sotish), shuning uchun joriy xisobda maxsulotni shartli baxoda baxolash kerak. Tayyor maxsulotlar xarakatining kundalik xisobi ishlab chixarish reja tannarxida, yoki korxonaning shartnoma baxolarida, yoki xisob baxosi deb nomlanadigan chakana junatish baxolarida yuritiladi.
Chunonchi, maxsulot birligining reja tannarxi korxonada ishlab chixiladi. U oy oxirida tayyor ng guruxlari buyicha ogishish summasini yoki foizini xisoblash yuli bilan xzkikiy tannarxga yetkazib xuyiladi. Ogishish summasi va foizi maxsulotning oy boshiga xoldigi va uning oy davomidagi kirimiga xarab xisoblab chixiladi. Ogishishi tejalganligini yoki korxona tomonidan ortixcha xarajatga yul kuyilganligini kursatadi va shuning uchun ishlab chixarish jarayonidagi uning ish natijalarini ta’riflaydi. Tayyor maxsulotlar xaysi schetlarda xisobga olingan bulsa, ogishishlar xam shu schetlarda tejalgan bulsa xizil siyoxda storno xilib, ortixcha xarajat bulsa - oddiy siyoxda aks ettiriladi. Ogishish foizi va junatilgan maxsulotning reja tannarxi sotilgan va ombordagi oy oxiriga xolgan maxsulotning xaqiqiy








Maxsulotlarni yuklab juna tish va sotishni xujatlashtirish

Tayyor maxsulotlarni ishlab chidarish sodasidan muomala sodasiga utish jarayoni duyidagi dastlabki xujjatlarda aks ettiriladi: dabul qilish - topshirish nakladnoylari,dalolatnomalar, rejalar, kartalar va b.

Quyida dabul qilish-topshirish na.kladnoyining shakli keltiriladi (9-betga daralsin).
Tayyor maxsulotlarni yuklab junatish uz ichiga ikkita xujjatni - omborga buyrud va junatish uchun nakladnoyni damrab oladigan buyrud - nakladnoy bilan rasmiylashtiriladi. Omborga buyrudni xaridorlar bilan tuzilgan sharnoma shartlariga asosan mol oluvchining nomini, uning kodini, maxsulotning miqdori va assortimentini, junatish muddatini kursatib tegishli xizmat bulimi yozib beradi.
Kuyida bu xujjatning shaklini keltiramiz (10-betga daralsin).
Bu xujjat tegishli xizmat boshligi, omborchi va ekspeditor tomonidan imzolanadi. Buyrud - nakladnoy ikki nusxada tuzilib, birinchisi tovar - transport nakladnoyiga binoan junatilgan urin miqdorini, yukning otirligini va mol oluvchining bekatigacha maxsulotni yetkg.zib berish buyicha tulangan temir yul tarifi summasini kursatish uchun ekspeditorga beriladi, ikkinchi nusxasi molni junatganligi tutrisida asos bulib omborchida doladi. Unta binoan ombor xiiisobii kartochkasining «chidim» grafasiga junatilgan maxsulotning miqdorini yozib duyadi va xujjat buxgalteriyaga topshiriladi. Ekspeditor maxsulotni transport tashkilotiga topshirib undan yukni dabul dilib olganligi tutrisida kvitansiya oladi. maxsulot junatilgandan keyingi kuni ekspeditor buyrud - nakladnoyni va transport tashkilotining kvitansiyasini mol oluvchining nomiga tulov talabnoma - topshirid yoki boshda xujjat yozish uchun buxgalteriyaga topshirishi shart. Shu bilan bir vadtda schet - faktura dam yoziladi.
Tulov talabnomasida junatilgan tovarning assortimenti, miqdori, sotish (shartnoma) badosi va diymati kursatiladi (bunday dolda schet faktura tulov talabnomasiga albatta ilova dilinishi kerak).
Quyida schet - fakturani shaklini keltiramiz (11-betga qaralsin).