Мавзу: ташишни ташкил этишнинг асосий элементлари (2 соат) Машғулотнинг мақсади

Мавзу: ТАШИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ АСОСИЙ ЭЛЕМЕНТЛАРИ
(2 соат)
Машғулотнинг мақсади: Ташишни ташкил этиш асосий элементлари ҳақида кўникма ҳосил қилиш
Режа:

1. 
   Автомобилларда юк ташиш таснифини келтириш
   
2. 
   Ташишни ташкил этиш тамойиллари
   
3. 
   Юкларни ўз вақтида сифатини пасайтирмай етказиб беришни ташкил этиш
   
4. 
   Юкларни ташиш билан биргаликда амалга ошириладиган операциялар
   
5. 
   Табиий хусусиятига кўра юклар вазнининг камайиши
   

1. Автомобилларда юк ташиш таснифини келтириш
Ташиш ҳажмига кўра юк ташишни ташкил этиш қуйидаги тамойиллари бўлиши мумкин: бир турли жуда кўп ҳажмдаги юкларни ташиш, бир турдаги юкларни нисбий кўп миқдордаги ташиш, кам миқдорли ёки юкларни йиғиб ташиш.
Ташкилий томонига кўра: юклар умум фойдаланиш автотранспорти ташишига ва бошқармаларга тегишли автотранспортда ёки шахсий мулк эгалари автомобили билан ташишга бўлинилади.
Ташиш ҳудудий белгисига кўра: юк ташишлар пассажирлар ташишдагича шаҳар,шаҳар атрофи, шаҳарлар (вилоятлар)аро, қишлоқ туманлараро, туманлар ичи ташишларга бўлинади.


2. Ташишни ташкил этиш тамойиллари
Ташишни ташкил этишда, унинг бир текислиги ва ўз вақтида бажарилишига ҳамда юкларнинг миқдори ва сифати сақланишига, техника, материаллар ва пул харажатлари энг кам бўлишига, юқори даражали тежамкорлик ва таннархнинг энг арзон бўлишига эътиборни жалб этиш лозим. Белгиланган миқдордаги ташиш ҳажмини бажариш учун зарур бўлган ТВ ва бошқа ҳар хил қурилмалар сони минимал миқдорда ва улар унумдорлиги максимал бўлишини таъминлаш лозим.

3. 
   Юкларни ўз вақтида сифатини пасайтирмай етказиб беришни ташкил этиш
   

Юкларни ўз вақтида етказиб бериш мижозларнинг юкларни жўнатишга ва қабул қилишга бўлган талабларини ўз вақтида қондириш билан чамбарчас боғлиқ. Ташишни ўз вақтида бажариш шартномада ёки режада кўзда тутилади.
Ташишни ўз вақтида бажариш юклар характери билан боғлиқ бўлиб, у амалда юкни жўнатиш жойидан етказиб бериш жойигача сарфланган вақт билан аниқланади.
Юк эгаларига сифати бузилтирилмай ва миқдори камайтирилмай етказиб берилиши лозим. Агар юклар қисман ёки тўла миқдорда йўқотилса ҳамда уларнинг сифати бузилса тегишли далолатнома билан расмийлаштирилади.

3. 
   Юкларни ташиш билан биргаликда амалга ошириладиган операциялар
   

Юкларни ташишда биринчи навбатда ташишга талабнома тўлдирилади. Сўнгра юкларни ташишга қабул қилиш ва уни юк эгасига топшириш амалга оширилади.
Юкларни ташишга бўлган зарурат талабнома орқали амалга оширилади. Бу талабнома тезкор режалаштириш ҳужжати ҳисобланади.
Ташиладиган юкларни юк жўнатувчилар олдиндан тайёрлаб қўйишлари лозим. Юкни эгасига топширишда транспорт хужжатлари расмийлаштирилади.

3. 
   Табиий хусусиятига кўра юклар вазнининг камайиши
   

Ташиш жараёнида ортиш-тушириш операцияларида, омборларда сақлашда юклар вазнининг маълум қисми табиий хусусиятларига кўра камаяди. Юклар вазнининг табиий хусусиятига кўра йўқолиши дейилганда ташишга ёки сақлашга жавобгар шахсларнинг ихтиёрига боғлиқ бўлмаган ҳолда юклар бошланғич оғирлигининг йўқотилиши тушунилади. Табиий йўқотишлар амалда юкларнинг табиий қуриши, оқиб камайиши, сочилиши, увоқланиши ва бошқа сабабларга кўра бўлади.

Ўзлаштириш саволлари:

1. 
   Ташиш ҳажмига кўра юклар қандай таснифланади?
   
2. 
   Ташкилий томонига кўра юкларни ташиш қандай таснифланади?
   
3. 
   Ташиш ҳудудий белгисига кўра юкларни ташиш қандай таснифлананади?
   
4. 
   Ташишни ташкил этиш қандай тамойилларга таянади?
   
5. 
   Юкларни тўлиқ ва сифатини пасайтирмай етказиб беришда транспорт корхонаси қандай мажбуриятларни ўзига олади?
   
6. 
   Юклар йўқотилганда жарима миқдори қандай белгиланади?
   
7. 
   Юкларни ташишда қандай операциялар бажарилади?