Мавзу: Тарихий жараёнда жамиятнинг маданий ва маънавий қадриятлари. Жамият ва тарих фалсафаси


Ғарб фалсафасида жамият ҳақидаги қарашлар



Download 0,6 Mb.
bet2/8
Sana23.02.2022
Hajmi0,6 Mb.
#118676
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
7-мавзу

Ғарб фалсафасида жамият ҳақидаги қарашлар

  • Немис файласуфи И.Кант жамиятнинг вужудга келишини ахлоқнинг шаклланиши билан изоҳлаган.
  • Г.Гегел эса жамиятнинг шаклланиши ва ривожланиши сабабларини мутлақ руҳнинг ривожланиши билан тушунтирган.
  • Л.Фейрбах дин билан боғланган, ижтимоий тараққиёт сабабларини диний онг тараққиётидан излаган.
  • Француз мутафаккири О.Кант жамиятнинг ривожланиш сабабларини инсоният маънавий тараққиётининг уч босқичи (теология, метафизик, позитив босқичлар) билан изоҳлаган.
  • К.Маркас жамиятнинг ривожланиш сабабларини синфий кураш ва инқилобий ўзгаришлар билан боғлаган, барча ижтимоий ҳодиса ва жараёнларни синфий нуқтаи назардан тушунтирган.

О.Контнинг позитив ижтимоий фалсафасида жамият ривожланишининг бош негизи ва унинг қонуний характерга эга эканлиги муаммоси муҳим ўрин тутади. Конт инсониятнинг интелектуал эволюциясини “уч босқич қонуни” орқали тушунтиришга ҳаракат қилди. Бу қонунга мувофиқ инсониятни билиш фаолияти унинг ижтимоий онги бутун инсоният тарихи ўз тараққиётида қуйидаги уч босқични:

  • О.Контнинг позитив ижтимоий фалсафасида жамият ривожланишининг бош негизи ва унинг қонуний характерга эга эканлиги муаммоси муҳим ўрин тутади. Конт инсониятнинг интелектуал эволюциясини “уч босқич қонуни” орқали тушунтиришга ҳаракат қилди. Бу қонунга мувофиқ инсониятни билиш фаолияти унинг ижтимоий онги бутун инсоният тарихи ўз тараққиётида қуйидаги уч босқични:
  • теологик-илоҳий ривожланиш;
  • метафизик босқич;
  • позитив юксалиш босқичларини кечиради.

О.Конт
О.Конт концепцияси
“Онг тараққиёти”

К.Маркс (1818-1883) ва Ф.Энгельс (1820-1895) жамиятни ўз-ўзидан ривожланадиган, иқтисодий ривожланишнинг бир босқичидаги барча мамлакатлар учун умумий бўлган ўта мураккаб тизим сифатида тавсифлайди. Жамиятнинг зиддиятли бирликни ташкил этадиган барча таркибий қисмлари моддий ишлаб чиқариш муносабатлари билан белгиланади. Мазкур муносабатлар мажмуи базисни, яъни жамиятнинг иқтисодий негизини ташкил этади. Шу асосда жамиятнинг ўзига хос ижтимоий муносабатлар амал қиладиган муайян-ижтимоий тараққиёт типи шаклланади. Жамиятнинг умумий иқтисодий асосда шаклланадиган ва “алоҳида, ўзига хос хусусият”га эга бўлган типини Маркс ижтимоий-иқтисодий формация деб белгилайди. Ижтимоий-иқтисодий формацияларнинг ўзгаришига Маркс пировард натижада ишлаб чиқариш кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларининг диалектикаси билан белгиланадиган қонуний, табиий-ижтимоий тараққиёт жараёни сифатида қарайди.

  • К.Маркс (1818-1883) ва Ф.Энгельс (1820-1895) жамиятни ўз-ўзидан ривожланадиган, иқтисодий ривожланишнинг бир босқичидаги барча мамлакатлар учун умумий бўлган ўта мураккаб тизим сифатида тавсифлайди. Жамиятнинг зиддиятли бирликни ташкил этадиган барча таркибий қисмлари моддий ишлаб чиқариш муносабатлари билан белгиланади. Мазкур муносабатлар мажмуи базисни, яъни жамиятнинг иқтисодий негизини ташкил этади. Шу асосда жамиятнинг ўзига хос ижтимоий муносабатлар амал қиладиган муайян-ижтимоий тараққиёт типи шаклланади. Жамиятнинг умумий иқтисодий асосда шаклланадиган ва “алоҳида, ўзига хос хусусият”га эга бўлган типини Маркс ижтимоий-иқтисодий формация деб белгилайди. Ижтимоий-иқтисодий формацияларнинг ўзгаришига Маркс пировард натижада ишлаб чиқариш кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларининг диалектикаси билан белгиланадиган қонуний, табиий-ижтимоий тараққиёт жараёни сифатида қарайди.

Карл Маркс
Ф.Энгельс
Маркс концепцияси
“Иқтисодий тараққиёт”

Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish