Mavzu: Talab va taklif elastikligi körsatkichlarining bozor holati tahlilidagi örni. Reja: Kirish

2.4-rasm. Talab va taklifning eksperimental yo`l bilan chizilgan grafigi
Talab va taklif tenglamalari quyidagicha yoziladi:
Talab: Q<sup>D</sup>  b<sub>0</sub> b<sub>1</sub> P (5)
Taklif: Q<sup>S</sup>  a<sub>0</sub>  a<sub>1</sub> P (6)
Asosiy muammo berilgan tenglamalardagi o`zgarmas a₀,a₁,b₀,b₁ qiymatlarini aniqlashdan iborat. Bu o`zgarmas qiymatlarni tanlash ikki bosqichda amalga oshiriladi.
Birinchi bosqich. Talab va taklifning narx bo`yicha elastikligini

16. 
    Q Q eslaymiz: E   , bu yerda - narxning bir birlik o`zgarishiga
    
17. 
    P P
    

to`g`ri keladigan talab yoki taklifning miqdoriy o`zgarishi. Chiziqli
Q bog`lanishlarda nisbat o`zgarmas miqdor bo`ladi. (5) va (6)
P
Q
tenglamalardan ko`rinib turibdiki, taklif uchun bu nisbat  a<sub>1</sub>, talab
P
Q Q uchun esa  b<sub>1</sub>. Endi bu qiymatlarni, ya′ni ni elastiklik
P P
formulasiga qo`yamiz:

Taklif: EPS  a1 QPee  (7) Talab: EPD  b1 QPee  (8)
Bu yerda P_e va Q_e lar muvozanat narx va muvozanat tovar miqdori bo`lib, ular berilgan. Biz E<sub>S</sub>,E<sub>D</sub>,P<sub>e</sub>,Q<sub>e</sub> ko`rsatkichlarning qiymatlariga ega bo`lganimiz uchun, ularni (7) va (8) tenglamalarga qo`yishimiz mumkin.
Demak, biz shu yo`l bilan a<sub>1</sub> va b<sub>1</sub> larning qiymatlarini hisoblaymiz. Ikkinchi bosqich. Endi a<sub>1</sub> va b<sub>1</sub> larning qiymatlarini va P<sub>e</sub> va Q<sub>e</sub> larni (5) va (6) tenglamalarga qo`yib a₀ va b₀ larning qiymatini topamiz:
a0  Qe  a1  Pe ; b0  Qe  b1  Pe.
Misol. Apelsinning narx bo`yicha talab va taklif elastikligi koeffitsientlari E<sub>P</sub><sup>D</sup> va E<sub>P</sub><sup>S</sup> berilgan. Apelsinning bozordagi ko`rsatkichlari quyidagicha:
Q_e  7500 kg/yil, P_e  6000 so`m/kg, E<sub>P</sub><sup>S</sup> 1,6; E<sub>P</sub><sup>D</sup>  0,8
Birinchi bosqich. Berilganlarni (7) tenglamaga qo`yib a₁ ni topamiz.
1,6  a1  60007500, bundan a1  2.