Mavzu: Tabiiy gazdan butanni ajratib olish usullari. Reja: Kirish

Propanni ajratib olish bloki
Suyuq uglevodorodlar (C3H8, C4H10, C5 yuqori fraksiya) ning ikki fazali oqimi DA-1802
deetanizatorning kubidan (etan xom ashyosini ajratib olish bloki) 113 °C dan yuqori bo‘lmagan temperaturada, ta’minlash suyuqligi sifatida DA-1803 depropanizatorga (propanni ajratib olish bloki) beriladi.
DA-1803 depropanizator 52 klapanli likopchalardan iborat bo‘lib, ularda xom ashyo
tarkibida butan 0,33 % mol dan kam bo‘lgan, apparatning yuqorisidan olinadigan propan (C3H8) va tarkibida propan 0,32 % mol dan kam bo‘lgan kub mahsulotini (C4H10, C5yuqori) olish maqsadida fraksiyalarga ajratiladi.
Gaz fazasi ta’minlovchi suyuqlik beriladigan nuqtadan kolonnaning yuqori qismiga
harakatlanadi, bunda pastga oqib tushayotgan suyuqlik bilan uzluksiz massa almashish jarayoni borishi hisobiga propan bilan to‘yinadi. suyuqlik tarkibidagi propan konsentratsiyasining kolonnaning balandligiga bog‘liqlik profili keltirilgan. Og‘irroq (yuqori) uglevodorodlar (C4H10, C5+yuqori) bilan to‘yingan suyuqlik kolonnaning kub qismida yig‘iladi. Kolonnaning balandligi bo‘yicha uglevodorodlar aralashmasining tarkibi o‘zgarishi bilan birga, tutash fazalarning temperaturasi ham o‘zgaradi. kolonnaning u yoki bu qismidagi fazalarning ishchi temperaturasi haqida ma’lumot beruvchi, kolonnaning temperatura profili keltirilgan.
Kolonnadagi bosim belgilangan qiymatdan tushib ketganda PV-18040A “NO” klapan
yopiladi, PV-18040V “NZ” klapan esa ochilada, shu tariqa kolonnadagi bosim ko‘tarilishi va propanning kondensatlanishining pasayishi ta’minlanadi. Kolonnadagi bosim belgilangan qiymatdan ortib ketganda, klapanlarning harakat yo‘nalishi qarama-qarshi tomonga o‘zgaradi. Kolonnani bosimning ortib ketishi va mash’alaga tashlanadigan propanning hajmini kamayib ketishidan himoya qilish uchun bir qator himoya choralari ko‘zda tutilgan: - 1270-1400 kPa oraliqda bosim belgilangan qiymatdan ortib ketganda, propan FA-1805 “ho‘llash” suyuqligi sig‘imining yuqori qismidan quruq mash’ala tashlamalarini yig‘ish tizimiga tashlanadi. PV-18039 “NZ” klapanning ishi RS-18039 asbobi yordamida, bosimning yuqori “N” va quyi ”L” qiymatlarida signalizatsiya bilan, boshqariladi. tizimdagi bosimning qiymati 1400 kPa ga etkanda, PS-18025A/B/C manbadan uzgichlar ishga tushadi. Manbadan uzgichlardan birining ishlab ketishi PAHH-18025A/V/S signalizatsiyani ishga tushiradi. Uch manbadan uzgichdan ikkitasining ishlab ketishi I-1804 blokirovkani ishga tushiradi.
Kolonnaning yuqori qismidan olinadigan 36-40 °C temperaturadagi mahsulot EA-1812
kondensator (depropanizator kondensatori) ning quvurlararo hududiga beriladi.
EA-1812 kondensator gorizontal ikki yo‘lli g‘ilofquvurli issiqlik almashgichdir.
Kondensatorda propan aylanma suv bilan issiqlik almashish hisobiga sovuydi va
kondensatlanadi. Beriladigan aylanma suvning temperaturasi 24-28 °C ni tashkil etadi. Suvning qaytuvchi oqimining temperaturasi 29-33 °C ni tashkil etadi. Suvning qaytuvchi oqimining temperaturasini davriy ravishda nazorat qilish uchun, uning qaytish quvuro‘tkazgichida TW-18057 moslamasi o‘rnatilgan. Kondensatorning quvurlar hududi va bog‘lovchi quvuro‘tkazgichlarni bosimning ortib ketishidan himoya qilish uchun, aylanma suvning chiqish quvuro‘tkazgichida 1520 kPa bosimga mo‘ljallangan, PSV-1817 saqlovchi klapan o‘rnatilgan. Suv saqlovchi klapandan xavfsiz joyga tashlanadi.
Kondensatordan chiqqan 30-36 °C temperaturadagi propan FA-1805 “ho‘llash”
sig‘imiga beriladi.
Kondensatordan kondensatlanmaydigan komponentlarni davriy ravishda chiqarib
tashlash uchun, uning yuqori qismiga, gaz fazani mash’alaga tashlovchi quvuro‘tkazgich ulangan. FA-1805 “ho‘llash” suyuqligi sig‘imi uglerodli po‘latdan yasalgan, hajmi 7,2 m³
bo‘lgan gorizontal silindrik apparatdir.
“Ho‘llash” suyuqligi sig‘imini, bosimning ortib ketishidan himoya qilish uchun, 1520 kPa bosimga mo‘ljallangan, PSV-1827&S saqlovchi klapanlar o‘rnatilgan. Propan saqlovchi
klapanlardan quruq mash’ala tashlamalarini yig‘ish kollektoriga tashlanadi. 30–36 C
temperaturadagi suyuq propan “ho‘llash” suyuqligi sig‘imidan GA-1803,S nasoslarning so‘rish qismiga beriladi.
GA-1803,S markazdan qochma gorizontal nasosdir. (Nasosni ishlatish bo‘yicha to‘liq
ma’lumot “Texnologik nasoslarni ishlatish bo‘yicha yo‘riqnoma” da keltirilgan).
Nasosning so‘rish qismiga predmetlarni tushib qolishi va uning ishdan chiqishini
oldini olish uchun suyuq propanni berish quvuro‘tkazgichida mexanik filtr o‘rnatilgan. To‘rning diametri 50 mesh.
Nasoslar korpusidagi bosim joyida PG-18075 va PG-18076 manometrlar bilan
o‘lchanadi. Suyuq propanning FA-1805 “ho‘llash” suyuqligi sig‘imidan chiqish
quvuro‘tkazgichida, nasosning so‘rish qismida XV-18029 uzgich klapan o‘rnatilgan. Klapanni boshqarish (ochish/yopish) DCS dan HS-18029 qaytaulagich bilan amalga oshiriladi. SHuningdek, klapanni joyida RV-18029 tugmacha bilan yopish mumkin. Klapanning yopilishida, ZSO-18029 ulagichning “ochiq” holat signali I-1808 blokirovkani ishga tushiradi, natijada GA-1803&S “ho‘llash” suyuqligini beruvchi nasosning ishdan chiqishining oldi olinib, u to‘xtatiladi. Nasosdan chiqqan suyuq propan, DA-1803 kolonnaning yuqori qismiga “ho‘llash” uchun beriladi. Depropanizatorning 1-likopchasiga beriladigan “ho‘llash” suyuqligining miqdori FC-18019 asbobi yordamida, ushbu quvuro‘tkazgichda o‘rnatilgan FV-18019 “NO” klapani vositasida tartibga solinadi.
. FC-18019 asbobi uchun topshiriq butanning propandagi konsentratsiyasi asosida beriladi. “Ho‘llash” suyuqligi sig‘imidagi sathga bog‘liq holda propanning bir qismi butan
fraksiyasi bilan aralashtirish uchun beriladi. Beriladigan propanning miqdori FI-18018
sarfo‘lchagich bilan o‘lchanadi. Aralashtirilgan propan-butan fraksiyasi (PBF) oqimi saqlash va iste’molchilarga jo‘natish uchun tovar parkiga yuboriladi. Beriladigan PBF ning miqdori FI-18040 summator bilan o‘lchanadi. PBF ning chiqish quvuro‘tkazgichida NV-18031 uzgich klapan o‘rnatilgan. Mazkur klapanni boshqarish (ochish/yopish) DCS dan HS-18031 qaytaulagich bilan amalga oshiriladi. SHuningdek, klapanni joyida RV-18047 tugmacha bilan yopish mumkin.
Propanni butan bilan aralashtirish bo‘limidan oldin, davriy ravishda foydalaniladigan,
propan sovutish sikli tizimini (propan sovutish agenti qurilmasi, 1500 zona) propan bilan
ta’minlash quvuro‘tkazgichi mavjud. Beriladigan tovar propanning tarkibini, davriy ravishda analitik nazorat qilish uchun ta’minlash suyuqligi berish quvuro‘tkazgichida S-1810 namunalar olish nuqtasi o‘rnatilgan. Suyuq fazadagi (C4H10, C5 yuqori) uglevodorodlar aralashmasidan tashkil topgan kub mahsuloti kolonnnaning kub qismidagi haydash seksiyasiga beriladi. Uglevodorodlar aralashmasi 113-114 °C temperaturada haydash seksiyasidan, termosifon vositasida EA-1813 kub reboylerining quvurlar hududiga beriladi.
EA-1813 kub reboyleri vertikal g‘ilofquvurli issiqlik almashgichdir. Suyuq faza reboylerda past bosimdagi to‘yingan bug‘ bilan issiqlik almashish hisobiga isiydi. Bug‘ kub reboylerining quvurlararo hududiga 170°C temperaturada va 500 kPa bosim ostida
beriladi. Suyuq fazaning reboylerda isishi natijasida oson uchuvchi uglevodorodlar bug‘lanadi, buning natijasida issiqlik almashgichnig butun balandligi bo‘yicha uglevodorodlar aralashmasining zichligi kamayadi. Issiqlik almashgichnig haydash seksiyasidagi va kub reboyleridagi mahsulotlarning zichliklari orasidagi farq termosifon jarayonining harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi.
Kub reboylerining quvurlararo hududiga beriladigan bug‘ning miqdori, FC-18018
sarfo‘lchagichning pog‘onali ishlash rejimida, nazorat likopchasidagi temperaturaga bog‘liq holda, topshiriqni qayta belgilab, tartibga solinadi. Kolonnaning nazorat likopchasidagi ishchi temperatura 88-90 °C darajasida ushlab turiladi.
Beriladigan bug‘ning bosimi reboylerga kirish joyida PG-18071 manometr bilan
o‘lchanadi. Issiqlik almashish jarayonida reboylarda bug‘ kondensatlanadi, bug‘ kondensati reboylerdan FA-1810 bug‘ kondensati sig‘imiga yuboriladi. FA-1810 bug‘ kondensatini yig‘ish sig‘imi, hajmi 0,34 m3 bo‘lgan vertical sig‘imdir. Bug‘ning yig‘ish kollektoriga o‘tib ketishini oldini olish, mazkur yig‘ish sig‘imining vazifasi hisoblanadi.
Inert, kondensatlanmagan gazlarning yig‘ilib qolishi va kub reboylerining bug‘ tizimi ishining buzilishini oldini olish maqsadida, uning yuqori qismidan, 23 kg/h miqdorida
yuqoridan olinadigan mahsulotni doimiy tashlash amalga oshiriladi. Tashlanadigan mahsulot miqdorining doimiyligi FO-18028 cheklovchi diafragma bilan ta’minlanadi, kondensat bug‘ kondensatini yig‘ish kollektoriga tashlanadi.
Kub reboylerining quvurlararo hududi va bog‘lovchi quvuro‘tkazgichlarni reboylerga
bug‘ning kirish quvuro‘tkazgichidagi bosimning ortib ketishidan himoya qilish uchun, 1620 kPa bosimga mo‘ljallangan, PSV-1815 saqlovchi klapan o‘rnatilgan. Bug‘ saqlovchi klapandan atmosferaga tashlanadi.
Reboylerdan chiqqan uglevodorodlar aralashmasining ikki fazali oqimi, 120-122 °C
temperaturada, kub qismining yig‘ish seksiyasiga beriladi. Gaz fazasi yig‘ish seksiyasidan, haydash seksiyasiga oqib tushayotgan suyuq faza bilan massa almashish jarayonida ishtirok etib, kolonnaning yuqori qismiga ko‘tariladi.
Kub reboylerining unumdorligini nazorat qilish uchun, reboylardan chiqayotgan
uglevodorodlar oqimining temperaturasini davriy ravishda, kub mahsulotini depropanizator kubiga berish quvuro‘tkazgichiga o‘rnatilgan TW-18067 moslamasi vositasida, o‘lchash imkoni mavjud.
120-122 °C temperaturadagi suyuq faza (C4H10, C5+yuqori) kolonna kubining yig‘ish
seksiyasidan, ta’minlash mahsuloti sifatida, butanni ajratib olish blokiga beriladi.
Yig‘ish seksiyasidagi suyuqlikning sathi, sathning yuqori “N” va quyi “L” qiymatlarida
signalizatsiya bilan, LC-18007 asbobi yordamida o‘lchanadi. Yig‘ish seksiyasidagi suyuqlikning sathi joyida LG-18062A/B satho‘lchagich bilan o‘lchanadi.
Chiqarib olinadigan mahsulot miqdori FS-18017 asbobining pog‘onali ishlash rejimida,
kolonna kubidagi sathga (LC-18006) bog‘liq holda topshiriqni qayta belgilab, tartibga solinadi. Tartibga solish, kub mahsulotini chiqish quvuro‘tkazgichiga o‘rnatilgan FV-18017 “NZ” klapani vositasida, amalga oshiriladi.

Reaktorning moddiy balansini hisoblash. Toza xom-ashyo bo`yicha reaktor ish unumdorligi Ge=250 000 t/yil.
Moddiy balans. 3-jadval

	SARIFLANGAN MIQDORI
	% massa	t/yil	t/kun	t/soat	Kg/sek
Kirish
Gaz	100	250 000	753,3	30637.5	8.510
jami	100	250 000	753,3	30637.5	8.510
olindi
Quruq gaz	4.8	12000	35.29	1470.6	0.408
Propanli fraksiya	24.5	61250	180.14	7506.2	2.08
Izobutanli fraksiya	14.6	36500	170.35	4473.1	1.24
Butenli fraksiya	36.8	92000	270.59	11274.6	3.13
C5 va yuqori	19.3	48250	142	5913	1.64
jami	100	250 000	753,3	30637.5	8.510