Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida



Download 1,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/146
Sana31.12.2021
Hajmi1,21 Mb.
#252863
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   146
Bog'liq
tabiatshunoslikni oqitish metodikasi - pedagogik fan sifatida

AL  XORAZMIY.  Abu  Abdullo  Muhammad  ibn  Muso  al-Xorazmiy  jahon 
matematika fanining asoschilaridan bo’lgan O’rta Osiyo olimlaridan hisoblanadi. 
Al  Xorazmiy  IX  asr  boshlarida  Bag’dodda  O’rta  Osiyolik  olimlar  Al  Ahmad 
Ibn  Kasir  al-Farg’oniy,  Abbos  ibn  Javhariy  bilan  “Ma'mun  akademiyasi”  (Bayt  ul 
hikmat)ni boshqara boshlaydi. 
Bag’dod  xalifasi  Ma'mun  al-Xorazmiyga  “Yer  va  Osmon  xaritasi”ni  tuzish 
ishini  boshqarishni  topshirdi.  Xarita  ustida  olimlar  84  yil  davomida  tadqiqot  ishlarini 
olib borishdi. Xorazmiy bu tadqiqotlarni umumlashtirib “Yerning tasviri” nomli asarini 
yozib, geografiya faniga asos soldi. Bu asar butun dunyo, qifalar, okeanlar, qutblar, 
ekvator, sahrolar, ko’llar, o’rmonu barcha mamlakatlar, o’lkalar, u yerdagi hayvonot 
va  o’simliklar  dunyosi,  boshqa  tabiiy  xom-ashyolar,  aholi,  ularning  tarqalish 
xususiyatlari, urf-odatlari, hunarlari, zichligi haqidagi ma'lumotlarni o’z ichiga olgan. 
Mashhur  o’zbek  matematigi  Muso  al-Xorazmiy  hozirgi  zamon  algebra fani va 
“Algoritm” sohasining “otasi” hisoblanadi. “Algebra” “A1 jabr” asaridan, “Algoritm” esa 
uning nomi al-Xorazmiydan olingan. 


JAYHONIY.  Abu  Abdulloh  Muhammad  ibn  Ahmad  ibn  Nasr  Jayhoniy  870- 
yili Buxoroda tug’ilgan. Jayhoniy o’z davrining yirik davlat arbobi bo’libgina qolmay, 
balki o’ta o’qimishli va bilimdon olim ham edi. 
U vazir lavozimidan foydalanib, dunyoning turli mamlakatlariga sayohatchilarni 
yubordi. Ular to’plagan ilmiy materiallarni chuqur tahlil qildi va mazkur tadqiqotlari 
asosida asarlar yozdi. 
Olimning dunyoviy fanlar to’g’risida yozgan kitoblari juda ko’p bo’lib, ulardan 
Maqsudiy, Beruniy, ibn Rustam al-Bakriy kabi olimlar o’z asarlarida foydalanganlar. 
Jayhoniyning  “Kitob-al-masolik  val  mamolik”  (“Yillar  va  mamlakatlar 
haqida  kitob”)  asari  911-922-  yillarda  yozilgan.  Beruniy  o’zining  “Mineralogiya” 
asarida 
Jayhoniy 
asarlarida 
ko’rsatilgan  minerallardan,  ular  haqidagi 
ma'lumotlardan keng foydalangan. 
Jayhoniy  o’z  asarlarida  O’rta  Osiyo,  Hindiston,  Xitoy,  Sanardey  (Seylon), 
Eron qazilma boyliklari, tabiiy resurslari haqida mukammal ma'lumotlar keltirgan. 
Jayhoniyning  asarlarida  Xuroson  o’lkasida  yashovchi  xalqlarning  geografik 
chegaralari,  ularning  ijtimoiy  va  ma'muriy  faoliyati,  hunarmandchiligi,  tabiiy 
resurslarini  ifodalovchi  materiallar  keltirilgan.  Mahalliy  dorivor  o’simliklar  va 
hayvonlardan  olinadigan  dorivorlarning  tabiatdagi  o’rni  haqida  ma'lumotlar 
berilgan.  Jayhoniy  nafaqat  davlat  arbobi,  shu  bilan  birga  mashhur  tabib  ham 
bo’lgan.  U  xonaki  hayvonlar:  it,  mushuk,  odam  organizmida  yashaydigan  gijja, 
chuvalchanglarni  yuqumli  kasallik  tashib  yuruvchilar  deb  bilgan  va  ularga  qarshi 
kurashish choralarini ko’rgan. 
Jayhoniy qoldirgan boy ilmiy meros O’rta Osiyo va qo’shni mamlakatlarning 
tabiati,  o’simlik  hamda  hayvonot  dunyosi,  tabiiy  resurslari,  qishloq  xo’jaligi  va 
tibbiyot fanlari tarixini o’rganishda alohida ahamiyatga ega. 

Download 1,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   146




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish