Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

Pedagogik  texnologiyaning  shakllanishi.  Biz  umumiy  holda  uning 
shakllanish bosqichlarini bayon qilamiz: 

---

Birinchi bosqich - o’quvchilarning bo’lajak faoliyatlarining tahlili. Ularning maktabni 
bitirgandan  keyin  o’rta  maxsus  yoki  oliy  o’quv  yurtlarida  o’qishi 
yoxud kasbiy faoliyatlarining tahlili. 
Ikkinchi bosqich - shu tahlildan kelib chiqqan holda pedagogik texnologiyani 
ishlab  chiqib,  unga  ta'limning  har  bir  bosqichida,  sinfda  o’quv 
fanlarining  mazmunini  belgilash.  Ta'limni  diagnostik  asosda 
maqsadini jamiyat manfaatlari nuqtai nazardan belgilash. 
Uchinchi  bosqich  -  belgilab  olingan  ta'lim  mazmuni  asosida  o’quvchilarning 
o’quv yuklamasi, kerakli vaqt me'yorini aniqlash. 
To’rtinchi bosqich - didaktik jarayonni amalga oshirish uchun ta'limning tashkiliy 
optimal  shakllarini  tanlash  va  shunga  muvofiq  o’qitish  vositalarini 
aniqlash. 
Beshinchi  bosqich  -  didaktik  maqsadni  amalga  oshirish  uchun  o’quvchilarning 
qiziqishlarini  hisobga  olgan  holda  mavzular,  aniq  darslar  bo’yicha 
uslubiy ishlanmalar ishlab chiqish. 
Oltinchi  bosqich  -  ta'lim  maqsadi  asosida  o’quv  topshiriqlar  tizimini  ishlab 
chiqish va uni ta'lim jarayoniga joriy qilish. 
Yettinchi  bosqich  -  o’quvchilarning  belgilangan  o’quv  materiallarini 
o’zlashtirishlarini, bilim saviyalarini nazorat qilish va o’zgartirishlar 
kiritish. 
Sakkizinchi  bosqich  -  o’quv  mashg’ulotlarining  mazmuni  va  tarkibini  ishlab 
chiqish, shu asosda dars va uy topshiriqlarini optimal rejalashtirish. 
To’qqizinchi  bosqich  -  yuqoridagilardan  kelib  chiqib,  loyihalashtirilgan  ta'lim-
tarbiya jarayonini sinovdan o’tkazish. 
Bu  bosqichlar  o’quv  jarayoni  texnologiyasini  ishlab  chiqishning  ketma-
ketligi (algoritmi)dir. Biz o’qituvchilar pedagogik mahoratining texnologiya darajasiga 
ko’tarilishi  bosqichlarini  hamda  uning  ta'lim-tarbiya  jarayonining  umumiy 
xususiyatlari asosida shakllanish ketma-ketligi (algoritmi)ni keltirdik. 
Bularning hammasi uning nihoyatda qiyin, murakkab va ko’p qirrali jarayon 
ekanligini  ko’rsatadi.  Endi  shulardan  kelib  chiqib,  pedagogik  texnologiyaga  ta'rif 
bersak  bo’ladi.  Pedagogik  texnologiya  o’qituvchi  pedagogik  mahoratining  yuksak 
cho’qqisi  bo’lib,  ta'lim-tarbiyaning  har  qanday  murakkab  vaziyatida  ham  aniq 
qo’llaniladigan usul, vositalarining majmuidir. 
O’qituvchilarimiz  qolipga  tushgan  5  bosqichli  dars  bilan  birga  ta'limning 
darsdan  tashqari,  o’qituvchilar  tajribasida  nostandart  darslar  deb  nom  olgan 
shakllari:  ma'ruza,  amaliy  mashg’ulotlar,  musobaqa-munozara,  mustaqil  ishlash, 
konferensiya,  sayohat,  mushoira  kabi  shakllaridan  ham  keng  foydalanishlari  lozim. 
Buning  uchun  o’qituvchilar  ta'limning  darsdan  tashqari  har  bir  shaklining  tuzilishi, 
bosqichlarini  an'anaviy  darsdan  ustunligini  amalda  sinab  ko’rib,  ta'sirchan  shaklini 
aniqlashlari  zarur.  Bu,  albatta,  o’z-o’zidan  bo’lmaydi,  buning  uchun  ta'lim 
nazariyasini, uning hozirgi zamon muammolarini bilish, ijod qilish, tinmay izlanish 
talab etiladi.