Мавзу: Суд мажлисида давлат айбловини қўллаб-қувватлаш фаолияти тактикасининг умумий қоидалари

қонун устуворлигини таъминлаши ва жамоат ҳаракатларининг қонунийлигини таъминлаши керак. Прокурорлар "давлат ҳаракатларини давлатнинг агентлари ёки бошқа мансабдор шахслар томонидан ваколатли лавозимдаги ноқонуний ёки бузуқ хатти-ҳаракатларнинг ҳар қандай ҳолатларини судлар эътиборига етказиш ва бундай ҳуқуқбузарларни қонуннинг тўлиқ ҳажмида жиноий жавобгарликка тортиш орқали назорат қилади. Коррупция, мансаб ваколатини суиистеъмол қилиш, инсон ҳуқуқларини жиддий бузилиши ва бошқа мансабдор шахслар томонидан содир этилган жиноятларда прокурорларнинг роли айниқса муҳим ва нозикдир”.
Хулоса қилиб айтганда, самарали прокуратура хизматлари, яхши ўқитилган ва етарлича иқтидорли прокурорларга эга, қонун устуворлиги қадриятларига содиқ қолганлар жазосиз қолишга, фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишга ва давлат ҳаракатларининг қонунийлигини таъминлашга ёрдам беради. Бунда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг прокурорларнинг роли тўғрисидаги йўриқномасида" прокурорлар қонун ҳужжатларига мувофиқ ўз вазифаларини адолатли, изчил ва тезкор бажарадилар, инсон қадр-қимматини ҳурмат қиладилар ва ҳимоя қиладилар ва инсон ҳуқуқларини ҳимоя қиладилар, шу билан ўз ҳуқуқларини таъминлашга ҳисса қўшадилар" дейилган.
Прокуратура ролининг хусусиятлари суд мавзусидан фарқ қилади. Судяга қарор қабул қилиш ваколати ишониб топширилган ва у суд жараёнини бошлай олмаса, прокурорнинг асосий вазифаси жиноят ишини қўзғатиш ва ўтказиш, суд процессларида тараф сифатида қатнашиш ва кўплаб мамлакатларда назорат ва раҳбарлик қилишдир. Тергов босқичида полиция, баъзи жиноий суд тизимларида прокуратура шунингдек: жабрланганларга самарали ёрдам кўрсатилишини таъминлаш; жиноий жавобгарликка алтернативалар тўғрисида қарор қабул қилиш; судга тегишли ҳукм бўйича қарор қабул қилишда ёрдам бериш; суд қарорларининг бажарилишини назорат қилади.
Тергов ва жиноий таъқибга масъул бўлган агент (прокурор) ва суд қарори учун масъул бўлган бошқа агент (судя) ўртасидаги фарқ жиноий адлия тизимларининг кўпчилигида асос бўлиб, судянинг мустақиллиги ва холислигини оширишга ёрдам беради. Судялар, аслида тергов ва прокуратура жараёнида бевосита иштирок этмаётганликлари сабабли, суд жараёнида ўзларининг бетараф ва ажралиб турадиган позицияларини яхшироқ ҳимоя қилишлари мумкин.
Айниқса, жиноий ҳаракатларга келсак, прокуратура прокурорларининг роли функционал жиҳатдан бир-бирига боғлиқ, аммо моҳияти жиҳатидан фарқ қилувчи икки хил фаолиятни назарда тутади. Улардан бири тергов ва жиноятда гумон қилинганларни аниқлаш ва уларнинг айбини исботлаш учун зарур бўлган далилларни тўплаш учун зарур бўлган фаолиятни қамраб олади; тергов давомида прокуратура жабрланувчиларнинг нуқтаи назари ва ташвишларини инобатга олган ҳолда ва уларнинг ҳуқуқлари тўғрисида хабардор бўлишларини ҳисобга олган ҳолда уларнинг позициясини тўғри ҳисобга олади. Иккинчиси