Mavzu: Sport zallari va turlari jixozlari. Reja

Mavzu: Sport zallari va turlari jixozlari.
Reja:

1. 
   Sport anjomlari va jihozlari 
   
2. 
   Sport inshootlari 
   
3. 
   Sport zallarining qarashlari
   

Sport anjomlari va jihozlari — jismoniy tarbiya va sport mashgʻulotlari, musobaqalari uchun muljallangan aslahalar, maxsus qurilma va asbobuskunalar. Xalqaro yoki milliy (sportning milliy turlari uchun) sport federatsiyalari tasdiklagan standartlar (qoidalar, normalar)ga muvofiq tayyorlanadi va standartlar boʻyicha xalqaro yoki davlat tashkilotlari tomonidan roʻyxatga olinadi. Sport anjomlari (snaryadlari), sport jihozlari, poyabzal va kiyimlari mavjud. Sport oʻyinlari uchun toʻplar, chavgonlar, raketkalar; kamon, rapira, qilich, shamshir; yengil atletikada nayza, lappak, boskrn, yadro, langarchoʻp; gimnastika anjomlari; ogʻir atletikada — shtanga, toshlar; konki, changʻi va boshqa sport anjomlari hisoblanadi. Eshkakli (akademik qayiq, baydarkalar, kanoe) va yelkanli (yaxtalar) qayiqlar, chanalar, velosipedlar (trekka, shossega, tandemga muljallangan), turli mototsikllar, sport avtomobillari, kartlar, planyorlar va sport samolyotlari kabi snaryadapparatlar alohida guruhni tashkil etadi. Sport jihozlari qatoriga sport arenalarining uskunalari: darvozalar, toʻrlar, qalqonlar (shchitlar): toʻsiqlar, bokschilar ringi, gimnastika gilami va boshqa; sport musobaqalari va mashgʻulotlarda ishlatiladigan maxsus texnika (fotofinish, elektr tablo, turli trenajerlar va boshqalar) kiradi. Sport kiyimi va poyabzali har bir sport turi uchun xalqaro sport federatsiyalari tomonidan qoʻyilgan texnik, gigiyenik va estetik talablarga muvofiq boʻlishi kerak. Ayrim sport turlarida kiyim himoya vositasi vazifasini bajaradi (shlemlar, niqoblar, koʻzoynaklar, qoʻlqoplar va h.k.). Poyabzal maxsus moslamalar (tishlar, zarbani yumshatuvchi amortizatorlar, qoplamalar va boshqalar)ga ega boʻladi. Sport inshootlari - sogʻlomlashtirish, oʻquvmashq hamda har xil sport musobakalari uchun muljallangan alohida bino, qurilishlar majmuasi. Zamonaviy Sport inshootlarining timsoli sifatida qad. Olimpiya shahridagi palestra va gimnasiy, stadion, otchopar, sirk kabilarni aytish mumkin. Yunoniston va Kdd. Rimdagi amfiteatr va kolizeylarda stadion va sirklar birlashtirilgan. 19-asrga kelib Si. qurilishi jadallashdi. Sunʼiy suv havzalari yaratildi (1820—30), gimnastika zallari (1850) qad. shaklda takroran uslublashtirildi. 1896-yildan Olimpiada oʻyinlarining tiklanishi Si. qurilishining koʻpayishiga imkoniyat yaratdi. 20-asrga kelib Si. har bir davlatning oʻz milliy meʼmorlik anʼanalari asosida yangi zamonaviy meʼmoriy uslublar bilan boyitildi. Bular Rim (1960), Tokio (1964), Myunxen (1972), Moskva (1980), Seul (1988), Atlanta (1996), Sidney (2000) va boshqa Olimpiada majmualari oʻziga xos loyihalashtirilgan: Yaponiya (Tokio)dagi yirik Olimpiada inshooti Ioyogi stadioni (1964, meʼmori K. Tange, muhandisi I. Subon) zamonaviy yapon meʼmorligining eng yaxshi asarlaridan biri hisoblanadi. Binoda osma konstruksiyalaraan foydalanish yuqori tejamkorlikka ega boʻlib, yangi plastikani vujudga kelishiga imkoniyat yaratdi. Zamonaviy Si. 50 ga yaqin sport turlariga xizmat qiladi. Asosiy qurilishlar mashq va musobaqa oʻtkaziladigan maydon, zal va yordamchi xonalardan iborat (garderob, dush, sudyalar xonasi, sport jihozlari saqlanadigan xona va boshqalar). Si. majmuasiga muhandislik qurilmalari (elektr, suv, kanalizatsiya, ventilyasiya)dan texnik foydalanish, tomoshabinlar uchun qurilma inshootlari (tribuna, foye, bufet, sanuzel va boshqalar) kiradi. Shuningdek, Si. ochiq va yopiq (mashgʻulotlar talabiga koʻra), bir yoki bir necha sport turlariga muljallangan (mas, gimnastika va boshqa sport oʻyinlari uchun universal zallar), shuningdek, umumiy hududda joylashgan sportning har xil turlari uchun ixtisoslashgan sport majmualari sifatida quriladi (mas, ochiq maydonli Si.; futbol, yengil atletika, changʻi sporti, tramplin, velotrek va boshqa, usti yopiq maydonli Si.; badiiy gimnastika, suv havzasi, kort, konkida yugurish sporti va boshqalar). Zamonaviy Si dan yil boʻyi foydalanish maqsadida bir shakldan ikkinchi shaklga (yezda ochiq, qishda yopiq) aylantiriladigan mahobatli inshootlar bunyod etila boshlandi [Yaponiyadagi Xalqaro Iokogama stadioni (1997, 72 370 oʻrindiqli), SenDenidagi "Stat de Frans" stadioni (1999, 80 000 oʻrindiqli, unda yengil atletika va regbi oʻyinlari oʻtkaziladi. Oʻrindiklarini maxsus muhandislik qurilmalari yordamida koʻpaytirish yoki qisqartirish mumkin), Sidneydagi "Avstraliya" stadioni (1999, 80 000 oʻrindiqli, maydoni1 16 ga, tomi 30 000 kv m, loyihasi Avstraliya milliy shlyapasi shaklida ishlangan), Seuldagi "Syangam" stadioni (2001, 64 677 oʻrindiqli, tribuna tepasi yelkanli mahalliy baliqchilar qayigʻi shaklida qurilgan), Shim.Gʻarbiy Londondagi "Yangi Uembli" stadioni (qurilishi 2003-yil i boshlangan, 90 000 oʻrindiqli, meʼmori Norman Forest kompyuter texnologiyasi yordamida tomini yozda ochiq, qishda yopiq qilib siljiydigan shaklda loyihallashtirgan) va boshqa].
Oʻzbekistonda 60—80y.larda Sport inshootlari loyihalari Davlat buyurtmasi asosida loyihalash intlari tomonidan bajarilgan [Toshkentdagi Mitrofanov nomidagi (1963), Navoiydagi "Delfin" (1965) suv havzalari, Paxtakor stadioni va boshqa]. Mustaqillikdan keyin jismoniy tarbiya va sportga, Sport inshootlari qurilishiga alohida eʼtibor berilmoqda. Stadionlar, sport zallari, sport maydonlari qurish jadal olib borilmoqda. Bunyod etilayotgan Si. yuqori saviyadagi xalqaro musobaqalar oʻtkazish imkonini bermoqda (Yunusobod tennis korta va suv xavzasi, 1996; Fargʻonadagi "Toshloq" markaziy oʻyingohi, 1996; "Jar" sport majmuasi, 1998; "Qarshi" tennis korti, 1998; Termiz kurash majmuasi; 1999; Buxorodagi "Xumo" (1999) va "Buxoro" sport majmualari, 2002; Namangandagi "Yoshlar" sport majmuasi, 2003; Andijondagi "Olimpiya zaxiralari" sport kollejmajmuasi, 2003; Termiz shahridagi "Delfin" suzish majmuasi 2003 va boshqalar).

Sport zallarining qarashlari Zalni tayinlashdan uning hajmi, shakli, dizayn xususiyatlariga bog'liq. Odatda sport zallarining ikki turi ajralib turadi: ixtisoslashtirilgan va universal. Ixtisoslashgan sport zalining maqsadi ma'lum bir faoliyatdir. Sport zalining eng keng tarqalgan turi - bu sport gimnastika va basketbol va voleybol sudlari bilan o'yin xonasi zal. Universal sport zallari bir vaqtning o'zida yoki bir necha sport bilan shug'ullanishga imkon beradi. Universal zallar odatda uch xil: katta, o'rta va kichik. To'rtburchaklar shaklidagi sport zali maydoni zalning uzunligi va kengligining o'ziga xos qadriyatlari asosida hisoblanadi. Eng yirik sport zali, o'rtacha - 36 m, kichik - 30 m, yaqinda 24 m, o'rta va kichik - 18 m gacha bo'lgan katta sport zali kengligining qiymati 18 m. An'anaviy sport zalining maydoni quyidagicha hisoblanadi: bitta kishi 5-6 m² dan, aerobik zali uchun, har biri uchun 2 M² dan ajratib turadi. Yonli hojatxona xonalari, dush, qabul qilish uchun javonlar, xodimlar uchun xona. Odatda sport klubining minimal o'lchamlari 140 dan 250 mln. Oralig'ida yotadi, barchasi potentsial tashrif buyuruvchilar soni va simulyatorlar soni bo'yicha bog'liq. 200 ga yaqin m² eng maqbul maydoni hisoblanadi - bunday sohada siz eng mashhur simulyatorlarni xavfsiz ravishda joylashtirishingiz mumkin. Juda kichik o'lcham ba'zi simulyatorlar bundan mustasno bo'lishi kerak, shuning uchun zalning to'plamidan ehtiyot bo'lishingiz kerak. Siz zalning ixtisoslashuvini - tashrif buyuruvchilarning kontingenti to'g'risida qaror qabul qilishingiz mumkin. Odatda, bitta elektr simulyatori 5 m² (va 7 m² dan yaxshiroq), karyotrika uchun - 9 M² (Ellipsoid, yugurish) dan o'tkaziladi. Ixcham karoverman uchun - taxminan 4 m² (jismoniy mashqlar velosipedi, sterper). Agar bo'sh joy bo'lsa, har qanday fitnes zonalarining maydoni ko'proq bo'lishi mumkin. Yaxshi shamollatish sport zalining har qanday o'lchamida juda katta ahamiyatga ega. Ajratish uchun qulay sharoitlar yaratish uchun araonni oldini olish juda muhimdir. Yaxshi havo, qoralama, to'ldirish xonasi noqulaylik va farovonlikning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Uglerod dioksidi bilan to'langan havo olib tashlanishi kerak, toza havo xonaga yuklab olinishi kerak, bu esa qoralamalardan qochish kerak. Maktab sport zallari Maktabning jismoniy tarbiya darslari boshqa narsalarga qaraganda kam ma'noga ega emas. Maktabdagi ko'pchilikning aksariyati aqliy qobiliyatlarni rivojlantiradi. Jismoniy madaniyat sizga tanani va ruhni rivojlantirishga imkon beradi. Bola harakatga muhtoj - bu o'sib borayotgan organizmning biologik o'ziga xos xususiyati, bu uni odatdagidek shakllantiradi va rivojlanadi. Maktab sport zallari har xil shakllar va tarkibning xilma-xilligi tufayli universalga murojaat qiladi amaliy mashg'ulotlar darslarda. Jismoniy tarbiya va mashg'ulotlardan tashqari, universal sport zali mahalliy musobaqalar, ommaviy tadbirlar, raqslarni qabul qilishi mumkin. Sanitariya-gigienik talablar bo'yicha maxsus hujjatda yozilgan qoidalar mavjud - ular sport zalining uskunalari uchun ularni hisobga olish kerak. Afsuski, Rossiyada ko'plab o'quv muassasalari talabalarning salomatligi va xavfsizligiga tahdid soladigan ushbu qoidalarga rioya qilmaydi. Sport zali uchun eng yaxshi joy - birinchi qavat, shuningdek, alohida birlik ochiq sportga qarshi kurashda bo'lishi kerak. Sport zalining quyidagi tarkibi qabul qilinadi: ikkita dush va echinish xonalari, ikkita hojatxona, o'qituvchi uchun uskunalar uchun xona. Qo'llab-qurshovdan keyin talabalar zudlik bilan chet elliklar bilan kesishmasdan darhol dars olishlari kerak. Sankt-Peterburgda sport zallarini ijaraga berish Barcha zallar Sport zallarining o'lchami eng samarali o'quv jarayonini ta'minlash va havo sharoitida muayyan fizik-maishiy holatni ta'minlash uchun aniq belgilanadi. Sport zalining o'lchami va ularning soni talabalar soniga bog'liq. Agar maktabdagi darslar soni 8 dan 20 gacha o'zgarsa, sport zal maydoni 162 m² bo'lishi kerak. Agar 20-30 sinf bo'lsa - 288 m², 40 ta sinfdan - ikkita zal (144 va 288 m²). Agar 50-maktabda 50 ta sinfda, Katta sport zali maydoni 450 m², kichik sport zali bo'lishi kerak - 144 m². Qoida tariqasida kichik sport zallarini tayinlash - boshlang'ich sinf o'quvchilari bilan mashg'ulotlar. Kifoyachi sport turlari sinflar uchun maqbul maydonni, zarur havo hajmini va sinflarning xavfsizligini ta'minlaydi. Shuning uchun zalda ishlaydigan odamlar sonini hisobga olish juda muhimdir: bu ko'rsatkich quyidagicha: 4 M² xona maydonidan va har bir talaba uchun 18-20 m³ zaldan. Sport zalining maqbul balandligini kosmosning umumiy hajmiga asoslanib, uning qiymati 4,8-6 m gacha bo'lishi kerak. Zalda yaxshi shamollatish kerak. Agar bu etarli bo'lmasa, zalning o'lchamlari kichik, so'ngra havodagi karbonat angidrid tarkibi normadan ancha yuqori bo'ladi, chang va mikroblarning tarkibi ko'payadi. Havo almashinuvi uchun darslar o'rtasidagi tanaffuslarda xonani sayr qilish kerak. Ideal holda, sport zalidagi derazalar yaxshi yoritish va shamollatish orqali ikkala tomonda joylashgan. Sun'iy va tabiiy yoritish bilan birlashtirilishi mumkin. Odatda talabalar xavfsizligini ta'minlash uchun deraza ko'zoynaklari panjara yoki panjaralar bilan himoya qilinadi. Airmale-termal rejim: namlik 30-50%, havo harakati 0,06-0.25 m / s, harorat 15-17 ° C. Sport zalining yuqori darajada tanlangan o'lchamlari hisobidan optimal mikroiqlimni yaratish juda muhim vazifadir. Isitish va shamollatish tizimlari tanlangan, shu sababli asosiy gigiena talablar kuzatilishi mumkin. SanPin 2.4.2.2821-10 sport xonalari III. Umumiy ta'lim tashkilotlari hududiga qo'yiladigan talablar 3.2. Umumiy ta'lim tashkiloti hududida quyidagi zonalar ajratilgan: dam olish maskani, jismoniy tarbiya va sport va iqtisodiy. O'quv va eksperimental zonani ta'kidlash mumkin. Eksperimental zonani tashkil etishda jismoniy madaniyat va sport zonasi va dam olish maskani pasayishiga yo'l qo'yilmaydi. 3.3. Jismoniy tarbiya sohasi sport zalining bir qismiga joylashtirish tavsiya etiladi. Jismoniy madaniyat va sport sohasini o'quv xonalarining derazalaridan joylashtirishda, o'quv xonalarida shovqin xonalarida shovqin xonalari, jamoat binolari va turar-joy binolari uchun gigiena qoidalaridan oshmasligi kerak. Yo'nalishlar va sport maydonlarida o'ynash uchun yugurish maydonlari va sport maydonlari (voleybol, basketbol) bilan yomg'ir suvi bilan suv bosishining oldini olish uchun drenajlashni ta'minlash kerak. Sport va sport zonasining uskunalari "Jismoniy madaniyat" o'quv yurtlarini ishlab chiqarishni amalga oshirishni, shuningdek, Sport tadbirlari va sog'liqni saqlash tadbirlarini amalga oshirishni ta'minlashi kerak. Sport maydonchasi qattiq qoplamaga ega bo'lishi kerak, futbol maydoni - o'simlik qoplami. Sintetik va polimer qoplamalari sovuqqa chidamli, drenaj bilan jihozlangan bo'lishi kerak va bolalar sog'lig'iga zararsiz moddalardan iborat bo'lishi kerak. Nomaqori va chuqurlarga ega bo'lgan xom cho'qqilar bo'yicha mashg'ulotlar o'tkazilmaydi. Jismoniy va sport anjomlari talabalarning o'sishi va yoshiga mos kelishi kerak. 3.4. O'quv fanlari dasturlarini bajarish uchun "Jismoniy madaniyat" institutda joylashgan va sanitariya-epidemiologiyaga muvofiq jihozlangan sport inshootlari (platformalar, stadionlar) dan foydalanishga ruxsat beriladi