Mavzu: Sport turlari. Reja

Mavzu: Sport turlari.
Reja:

1. 
   Basketbol o’yini.
   
2. 
   Valeybol o’yini.
   
3. 
   Yengil atletika.
   

Foydalangan adabiyotlar.

1.Basketbol (basketbol - savat, to'p - to'p) - sport turi, 3.05 m balanddagi savatli halqaga to'pni qo'lda tashlab o'ynaladigan jamoa o'yini. B. mashg'uloti va musobaqalari uchun to'rtburchak maydoncha (o'lchami 26x14 m) yoki zal (balandligi 7 m) talab qilinadi. Har bir jamoada 12 nafar futbolchining ishtirok etishi uchun maydonga bir marta har bir jamoadan 5 ta futbolchi tushiriladi (bu o'yinchilar almashtirilishi mumkin). Qaysi jamoa raqibining savatiga ko'p to'p tushirsa, o'sha yutgan hisoblanadi. O'yinning ikkinchi yarmi uchun 2 ochko, jarima belgilanganda tushirilgan ball uchun 1 ochko, jarimadan tashqarida 3 ochko beriladi. Erkaklar 40 min, Ayollar 36 min., 15 yoshdan 16 yoshgacha o'smirlar va qizlar 30 min., 13 yoshdan 14 yoshgacha o'g'il va qiz bolalar 24 min. o'ynashadi. O'yin 2 qismdan iborat, 10 min. dam olinadi. Belgilanga vaqtda jamoalar baravar ochko bo'lsa, bir jamoa g'olib chiqquncha 5 min.dan qo'shimcha vaqt beriladi. B. vatani AQShdir (1891). Xalqaro basketbol federatsiyasi (FIBA, Tuzilgan 1932) ga 177 mamlakat (1991) a'zo bo'ldi. B. 1936 yilda Olimpiya uyinlari dasturiga kiritilgan. 1950 yildan boshlab B. bo'yicha jahon chempionati o'tkaziladi. B. O'zbekistonda 1921 yildan boshlab o'ynala boshlandi. O'zbekistonlik R.Salimova 2 marta jahon va olimpiya o'yinlari chempioni bo'lgan. O'zbekiston o'smirlar terma jamoasi ushbu musobaqalarda ishtirok etmoqda. Samarqand, Buxoro, Toshkent viloyati, Chirchiq shahri va Sirdaryo va Navoiy viloyati basketbolchilari musobaqasida oliy ligada. O'zbekiston terma jamoasi 1997 y. II Markaziy Osiyo o'yinlari - "Sprayt chellenje" V. Petrishchev). Basketbol - inglizcha basketbol so'zida olingan (basketbol - savat , to'p - to'p ), har bir jamoaviy sport turida beshta o'yinchi ishtirok etadi. Uyindan bosh maqsad - to'pni qo'l bilan o'ynagan holatda 3.05 m balandlikdagi shitga mustaxkamlangan savatga tushirib, imkon qadar ko'proq ochko oladi. Xar bir jamoada beshtadan o'yinchi ishtirok etadi.
Basketbolning vatani AQSh , uning "otasi" esa Jeyms Naismith hisoblanadi. O'yin XIX asr oxirida paydo bo'lgan. Springfeld U to'pni tashlash orqali talabalarning merganligini tekshirish uchun qorovuldan ikkita bo'sh quti keltirishni so'radi. Quti topa olmagan qorovul meva solinadigan savat keltirdi. Savatlarni yuksakligi 3.05 m. Bug'un zalning ikkita tomoni balonga o'rnatashdi. Shu tariqa basketbolda paydo bo'ldi. Neysmit yangi avlod qoidalari ishlab chiqilgan va 21 dekabr 1891 yilda ilk basketbol uchrashuvi bo'lib o'tdi. Guruxda 18 nafar talaba bor edi. Uyinda xar bir 9 kishidan iborat 2 jamoa ishtirok etdi.Basketbolning dastlabki qoidalari 13 qismdan iborat edi va ulardan bir nechtasi hozirgacha saqlanib qoldi. 1893 yilda savatlar almashtirildi. 1895 yilda ular shitlarga o'rnatildi. Oradan 2 yil o'tgach, har bir jamoada 5 kishidan maydonga tushadigan bo'lishdi. 1893 yili Frantsiyalik Mel Ridu Springfild kolleji bitirgach, vataniga qaytdi va xamyurtlarini yangi o'yin bilan tanishtirdi. Shu tariqa basketbol butun Yevropaga tarqaldi. 1894 yilda Bob Geyli Xitoyliklarni, Dunkan Petton esa xindlarni basketbol bilan tanishtirdi. 1927 yil sentyabrda Geneva jismoniya tarbiya maktabi ochildi va Springfild kolleji o'qituvchisi doktor Elmer Beri maktab direktori etib tayinlandi. Ushbu maktab bitiruvchilari basketbol bo'yicha Latviya, Litva, Italiya, Frantsiya, Chexoslavakiyada ommaviylashib ketdi. Ko'plab mamlakatlarda basketbol assotsiatsiyalari tashkil etildi. 1932 yil 18 iyun kuni dastlabki xalqaro konferensiya bo'lib o'tdi. Unda Xalqaro basketbol federatsiyasi (FIBA) tashkil etildi. 1999 yilda FIBAga a'zo davlatlar soni 180 dan oshdi. 1936 yil Berlin Olimpiadasida basketbol bo'yicha Olimpiadalar dasturidan o'rin oldi. 1935 yildan Yevropa, 1950 yildan beri jahon chempionatlari o'tkazilmoqda. Ayollar basketboli esa 1976 yilda Montrealda Olimpiada debyutini nishonladi. AQSH t / j dunyodagi eng kuchli basketbol jamoasi hisoblanadi. Jaxondagi eng kuchli basketbol ligasi ham Milliy basketbol assotsiatsiyasi (MBA) dir. Professional basketbolchilar nomi bilan 1992 yilgi Olimpiya o'yinlari AQSH t / j sharafini katta musobaqalarda xam ximoya qilmoqda. Olimpiya o'yinlari basketbol turnirida eng ko'p AQSH t / j golib chiqdi - 12 marta, yagona Qo'shma Shtatlar 2 marta (1972, 1988), Yugoslaviya (1980) va Argentina (2004) Olimpiada chempioni nomini oldi. Basketbol tarixida eng buyuk futbolchilar AQSHlik Karim Abduljabbar, Lerri Berd, Medjik Djonson, Uilt Chemberlen, Uilyam Rassel, Maykl Jordon xisobotadi. Zamonaviy basketbol yulduzlaridan Shakil O'Nil, Kobi Brayant, Tim Dankan, Alen Ayverson, Lebron Jeymslari e'tirofuyor. Yevropaning basketbol yulduzlaridan Andrey Kirilenko, germaniyalik Dirk Novitski, ispaniyalik Pou Gazol, serbiyalik Predrag Stoyakovich va frantsiyalik Toni Parkerlarni tanib olish mumkin. Shuningdek, Yao Min va argentinalik Emmanuil Jinobiliy ham Xitoyning basketbol ixlosmandlari orasida katta nufuzga ega.