Mavzu: Sonlarni ko‘paytirish Maqsad: ta’limiy

Yangi mavzu bayoni

Sonlarni ko`paytirish

Ko‘paytirishdagi ishoralar qoidasi
Ko‘paytuvchilar		Ko‘paytma
+	+	+
-	-	+
+	-	-
-	+	-

.

M asalan: _{ } ; _{ }.

Masalan: _{ }

Quyidagi tasdiqlar o‘rinli

1. 
   A gar ko‘paytuvchilardan biri 0 ga teng bo‘lsa, u xolda ko‘paytma 0 ga teng bo‘ladi:
   

Masalan: 5*0=0, 0*5=0, -3*0=0, 0*(-3)=0

2. 
   A gar ko‘paytuvchilardan biri -1 ga teng bo‘lsa, u xolda ko‘paytma ikkinchi ko‘paytuvchining qarama-qarshisiga teng bo‘ladi:
   

Masalan: -1*8=-8, 1*(-8)=-8,

Xulosalar

• 
  Agar manfiy ishorali ko`paytuvchilar soni juft bo`lsa, u holda ko`paytmaning ishorasi musbat bo`ladi.
  
• 
  Agar manfiy ishorali ko`paytuvchilar soni toq bo`lsa, u holda ko`paytmaning ishorasi manfiy bo`ladi.
  
• 
  S
  Har qanday sonning 1-darajasi shu sonning o`ziga teng:
  
  n¹=n
  
  0¹=0; 1¹=1;
  
  (-2)¹=-2; 33¹=33;
  
  (-2,5)¹=-2,5; 51423¹=51423;
  onni (-1) ga ko`paytirisha uning ishorasi o`zgaradi xolos
  

900. Ko‘paytmani toping

1. 
   _{ }
   
2. 
   _{ }
   
3. 
   _{ }
   

4. 
   Mavzuni mustahkamlash uchun mashqlar
   

Dasrlikdagi 899 va 901 mashqlar sinfdagi guruhlarga tarqatma biletlar yordamida tarqatiladi

1-BILET
k	-5	-4	18
n	8	12	-6
k*n

2-BILET
k	10	3	1
m	-2	5	-10
n	4	-1	-8
k*m*n

3-BILET
k	3	-3	3
n-10	10	-10	-12
k*n

4-BILET
k	27	-15	19
n	-3	-12	-8
k*n

5-BILET
k	-7	10	-5
m	2	5	-4
n	-3	-2	-8
k*m*n

6-BILET
k	-8	8	-8
n-10	12	12	-5
k*n

9-BILET
k	8	-4	10
n-10	-5	-7	0
k*n

7-BILET
k	-13	-1	1
n	7	-1	-1
k*n

8-BILET
k	12	-9	25
m	11	-5	10
n	-4	-10	-8
k*m*n

904. Ifodaning son qiymatini toping:

1. 
   _{ }
   
2. 
   _{ }
   

906. a=-10, b=7, c=-15 e kani ma’lum ko`paytmani toping

1) a*b*c 2) –a*b*(-c) 3) –(a*b*c) 4) a*b*(-c)

907. Ko`paytmaninn qaysi biri: a) musbat, b) manfiy, c) nol ekanini aniqlang:

(tezkor savol javob shaklida beriladi)

1. 
   -1*(-2)*…*(-99)*(-100);
   
2. 
   -2*(-4)*(-6)*… *(-100);
   
3. 
   -20*(-1)*0*10*100;
   
4. 
   -1*(-3)*…*(-99);
   

909.

Katakchalarga -1, 2, -3, 4, -5, 6, -7, 8, -9 sonlarni shunday joylashtiringki satrlar, ustunlar, diogonallar bo`yicha ko`paytmasi manfiy bo`lsin

+	-	+
-	-	-
+	-	+

Katakchalarga -1,- 2, -3, -4, -5, -6, -7, -8, -9 sonlarni shunday joylashtiringki satrlar, ustunlar bo`yicha yig`indisi -6 bo`lsin

-2	-7	-6
-9	-5	-1
-4	-3	-8

Katakchalarga -2,- 2, -2, -3, -3, -3 sonlarni shunday joylashtiringki satrlar, ustunlar bo`yicha yig`indisi -6 bo`lsin

-2	-1	-3
-1	-3	-2
-3	-2	-1

O`tilgan dars yuzasidan qisqacha savollar:

• 
  Bir xil ishorali sonlar ko`paytmasi qanday topiladi
  
• 
  Har xil ishorali sonlar ko`paytmasi qanday topiladi
  

• 
  Sonni 0 ga ko`paytirganda natija…
  
• 
  Sonni -1 ga ko`paytirganda natija…
  
• 
  Sonning darajaji 1 ga teng bo`lsa…
  
• 
  Uchta manfiy son ko`paytmasi…
  

5. 
   Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi
   

6. 
   Uyga vazifa: 166 bet 900 (2,4,6) , 167 bet 907 mashq
   

Foyladanilgan adabiyotlar

1. 
   Matematika 6-sinf darslik M. A. Mirzaaxmedov va boshqalar
   
2. 
   www.aim.uz
   
3. 
   www.ziyonet.uz