Mavzu. Siyosatshunoslik fani predmeti, maqsad va vazifalari

Partiyalar, guruxlar va ijtimoiy fikr:

a) Siyosiy partiyalar;

b) Guruxlar va birlashmalar;

v) Fuqarolarning xukumatda va ma’muriyatda qatnashishi;

g) Jamoatchilik fikri.

4. Xalqaro munosabatlar:

a) Xalqaro siyosat;

b) Xalqaro tashkilotlar;

v) Xalqaro huquq.

Siyosatshunoslik – jamiyatning siyosiy tizimi, siyosiy jarayonlar va siyosiy hokimiyat, uning asosiy tarkibiy qismlari, davlat hokimiyati, siyosiy partiyalar, siyosiy tashkilotlar va siyosiy harakatlar bilan o’zaro munosabatda bo’lgan turli ijtimoiy guruhlar, fuqarolarning o’rni va roli, hokimiyatga munosabat, uni saqlab turish mehanizmi va vositalari, jarayonlari hamda amaliyotini o’rganadigan fan. ( Odilqoriev X.T., Razzaqov D.X. Siyosatshunoslik. - T.: “O’qituvchi”, 2008. 18-b.)

Siyosatshunoslik fanining o’ziga xosligi shundan iboratki, u hamma jarayonlarni siyosiy hokimiyatga munosabat nuqtai nazaridan ko’rib chiqadi. Aynan “siyosiy hokimiyat” kategoriyasi “siyosat” haqidagi so’zning mohiyat va mazmunini o’zida to’liq aks ettiradi. Siyosat hokimiyat bor joyda yuzaga keladi, u (ya’ni siyosat) davlat tashkilotlariga suyangan holda mavjud jamiyatning qoida va qadriyatlarini qaror toptirishga xizmat qiladi. Hokimiyatsiz siyosatning bo’lishi mumkin emas, sababi, aynan hokimiyat uni amalga oshirishning vositasi hisoblanadi. “Siyosat sohasidagi fan haqida gapiradigan bo’lsak, - deb ta’kidlaudi G.Lassuel, - biz hokimiyat haqidagi fanni nazarda tutamiz”.¹

Uning tadqiqot obektini umuman borliq, jamiyatdagi ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy, huquqiy, axloqiy, diniy hodisalar va jarayonlar emas, balki siyosiy hodisalar va jarayonlar tashkil etadi. Siyosatshunoslik umuman ijtimoiy munosabatlarni emas, balki doimiy siyosiy munosabatlarni tadqiq etadi.

Uning predmetini borliqning, ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy, huquqiy, axloqiy, diniy sohalarning mohiyati va o’ziga xos muammolari emas, balki siyosiy sohaning tabiati va o’ziga xos muammolari, siyosiy hokimiyatning amalga oshirilishi bilan bog’liq bo’lgan munosabatlar tashkil etadi.

Ammo siyosatshunoslik predmetini aniqlashda bir muhim fikrga kelingan emas. Yonma-yon ikki muqobil qarashlar mavjud bo’lib, ulardan biri siyosatshunoslik predmetiga keng ma’noda yondashsa, ikkinchisi tor ma’noda qaraydi.