|
76-misol. Qadoqlashda 100 kg marinadga 60 kg meva va 40 kg quyiladigan
suyuqlik sarflanishi kerak. Tayyor maxsulotda sirka kislotasi miqdori 0,6% da.
Quyiladigan suyuqlikdagi sirka kislotasi kontsentratsiyasi topilishi talab qilinadi.
Yechilishi. Berilganlarni yuqoridagi (65) formulaga qo’yib topamiz.
=1.5%
Quyiladigan suyuqlikdagi sirka kislotasining miqdori tayyor maxsulotdagi
kerakli miqdorni tashkil qilishi uchun qancha bo’lishi kerakligini
nomogrammadan topish mumkin.
1.Quyiladigan suyuqlikning tayyor marinadda 0,6% kislota bo’lishini
ta’minlovchi sirka kislota miqdorini nomogrammadan topish talab qilinadi, agar qadoqlashda meva va suyuqlik nisbati (%-da) 55/45 bo’lsa.
Bu maqsadni amalga oshirish uchun abstsissa o’qida 0,6 songa qarshi turgan
nuqtadan vertical chiziq o’tkazamiz. Chiziq 55/45 nisbat uchun o’tkazilgan jadval bilan kesishgan nuqtadan ordinata o’qigacha gorizontal chiziq o’tqazamiz. Bu chiziq ordinata o’qida kesishgan joyda quyiladigan suyuqlikdagi sirka kislotasining miqdorini topamiz. Bu misolda u 1,35% -ga teng.
Olingan natijani yuqoridagi (65) formula bilan tekshiramiz.
=1.33%
2. 350 kg sabzavot marinade tayyorlash uchun qadoqlashda 227,5 kg
sabzavot va 122,5 kg quyiladigan suyuqlik sarflandi. Tayyor maxsulot 0,8% sirka kislotasi bo’lishi uchun quyiladigan suyuqlikdagi sirka kislotasi miqdori qancha bo’lishi kerakligi nomogrammadan topilishi talab qilinadi.
Buning uchun abstsissa o’qida 0,8% -ga mos nuqtadan sabzavot va suyuqlik
nisbati 65/35 – ga mos jadval bilan kesishguncha vertikal chiziq o’tqazamiz.
Kesishish nuqtasidan ordinata o’qi bilan kesishguncha gorizontal chiziq
o’tqazamiz. Bu misolda kontsentratsiya 2,25% ni tashkil qiladi.
Olingan natijani yuqoridagi (65) formula bilan tekshiramiz
= 2.28 %.
Qadoqlashda quruq va suyuq fazalar nisbatiga qarab, tayyor maxsulotdagi
talab qilinadigan kislota miqdorini taminlash uchun quyiladigan suyuqlikda sirka kislota miqdori qancha bo’lishi kerakligi quyidagi 21- jadvaldan ham topilishi ham mumkin. Sirka kislotasining konsentratsiyasi
Tayyor maxsulotdan % hisobida marinad uksus kislota miqdori
|
Qadoqlangan meva massasining suyuqlik massasiga nisbati
|
50/50
|
55/45
|
60/40
|
65/35
|
70/30
|
1
|
0,4
|
0,8
|
0,9
|
1,0
|
1,1
|
1.3
|
2
|
0,5
|
1,0
|
1,1
|
1,2
|
1,4
|
1.7
|
3
|
0,6
|
1,2
|
1,3
|
1,5
|
1,7
|
2.0
|
4
|
0,7
|
1,4
|
1,6
|
1,8
|
2,0
|
2.3
|
5
|
0,8
|
1,6
|
1,8
|
2,0
|
2,3
|
2.7
|
6
|
0,9
|
1,8
|
2,0
|
2,2
|
2,6
|
3.0
|
7
|
1,0
|
2,0
|
2,2
|
2,5
|
2,8
|
3.3
|
8
|
1,,1
|
2,2
|
2,4
|
2,8
|
3,1
|
3.7
|
9
|
1,2
|
2,4
|
2,7
|
3,0
|
3,4
|
4.0
|
10
|
1,3
|
2,6
|
2,9
|
3,3
|
3,8
|
4.4
|
11
|
1,4
|
2,8
|
3,1
|
3,5
|
4,0
|
4.7
|
12
|
1,5
|
3,0
|
3,3
|
3,8
|
4,3
|
5.0
|
21
4. Xulosa qismi
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkunki xozzirgi kunda sanoatda laboratoriyada va tibbiyotda sirka kislotasining ahamiyati va o’rni beqiyosdir. Kundalik foydalanishda sirka kislotasi deb ham ataladigan sirka kislotasining kimyoviy nomi etanoik kislotadir. Sirka kislotasidan foydalanish maydonining kengayishi ushbu kislota turini boshqa kimyoviy kislotalardan yoki kimyoviy moddalardan ajratib olishga sabab bo’ladi . Xususan sirka kislotasi sanoatda juda ko’p sohalarda qo’llaniladi. Masalan, Undan turli xildagi bo’yoqlar, dorilar,sirka angdrid monoxlorsirka kislota va boshqa turdagi sohalarda qo’llaniladi. Uning ko’p miqdoridan atsetat tola yonmaydigan kinoplyonkalar, ultrabinafsha nurlarni o’tkazadigan organik shishalar ishlab chiqarishga foydalaniladi. Shuningdek ,sintetik usulda sanoatda biologik kislota bo’lgan sirka kislotasini ishlab chiqarish mumkin. Sirkkislota boshqa kislota turlaridan farqli o’laroq kuchsiz kislota ekanligi va ulardan foydalanish va ishlab chiqarishga qulayligi sirka kislotasini bizning uylarimizda ko’p ishlatilishiga olib keladi. Sirka kislotalari bizning uylarda tozalash uchun, shuningdek, tuzlangan bodring tayyorlash uchun juda ko’p ishlatiladi. U ohak va dog’lardan samarali tozalash ko’rsatkichlari bilan uylarda amaliy echim sifatida foydalanishda davom etmoqda. Yuqorida aytib o’tganimizdek, sirka kislotasi, shuningdek, kundalik foydalanishda sirka kislotasi yoki uksus deb ham ataladi.
5. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
Asosiy adabiyotlar
1. Sobirova R. A, Abrorov O. A, Inoyatov F.X, Aripov A. N, «Biologik
kimyo». «Yangi asr avlodi», 2006 yil.
2. Abdusamatov A, Organik kimyo. Toshkent: “Talqin”. 2007 yil
3. Mavsumov A G, Jo`rayev A. J, Biorganik kimyo Toshkent:
4. Amanova Z. M, «Sut va sut maxsulotlari texnologiyasi asoslari ».- 5. Adizov R. T, G'afforov A. X, Husenov S.Y. Donni tozalash va maydalash
texnologiyasi. -T.: «Turon-Iqbol» nashriyoti, 2006. -184-b.
Qo’shimcha adabiyotlar
Elektron ta’lim resurslari:
1.www.google.com
2.www.ziyonet.uz
3.www.isuct.ru
4.www.tdpu.uz 5.www.yandex.ru 6.www.arxiv.uz 7.www.wikipediya.uz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
