Mavzu: sifat so`z turkumi

Sifat so`z turkumi

REJA:

• SIFAT HAQIDA UMUMIY MA`LUMOT.
• SIFATNING MA`NO GURUHLARI .
• SIFATNING TUZILISHIGA KO`RA TURLARI.
• SIFATLARDA DARAJA KATEGORIYASI.

Sifatning ta`rifi va umumiy xususiyatlari.

Otga bog`lanib uning belgisini bildiradigan va qanday?,qanaqa? so`roqlariga javob bo`ladigan so`zlarga

SIFAT deyiladi.

Barcha mustaqil so`z turkumlari singari morfologik, semantik ,sintaktik

xususiyatlarga ega.

Sifat o`ziga xos so`z yasovchi va lug`aviy shakl yasovchi qo`shimchalarga ega,ammo sintaktik shakl yasovchi qo`shimchalarga ega emas.

Sifat o`ziga xos so`z yasovchi va lug`aviy shakl yasovchi qo`shimchalarga ega,ammo sintaktik shakl yasovchi qo`shimchalarga ega emas.

Sifat otlashishi, boshqa mustaqil yoki mustaqil bo`lmagan so`z turkumlariga ko`chishi mumkin.

SIFATNING MA`NO GURUHLARI

Sifatlar qanday belgini ifodalashiga

ko`ra quyidagi guruhlarga bo`linadi:

• Xususiyat sifatlari;
• Rang-tus sifatlari;
• Ma`za –ta`m sifatlari;
• Hajm- o`lchovlari;
• Hid sifatlari;
• Makon-zamon belgisini bildiruvchi sifatlar.

NARSALARNING HIDINI BILDIRGAN
SIFATLAR HID SIFATLARI DEYILADI.
XUSHBO`Y
MUATTAR
BADBO`Y
RANG SIFATLARI
MAKON-ZAMON
SIFATLLARI.
BAHORGI
AVVAALGI
BULTURGI
YOZGI
KECHKI
QADIMGI

SIFATNING TUZILISHIGA KO’RA TURLARI

Sifat tuzilishiga ko’ra 4 xil bo’ladi:

• Sodda sifatlar
• Qo’shma sifatlar
• Juft sifatlar
• Takroriy sifatlar

Bir asosdan tashkil topgan sifat sodda sifat deyiladi.

Ikki va undan ortiq asosdan tashkil topgan sifatlar qo’shma sifatlar deyiladi:

Sodda sifatlar
qizil
shirin
oilaviy
tinch
Qo`shma
sifatlar
suvosti
erksevar
Bodom-
qovoq
kulrang
Juft sifatlar
Eski-tuski
Boy-badavlat
Baland-past
Pishiq-puxta
TAKRORIY
SIFATLAR
Baland-baland
Katta-katta
barra-barra
Shirin-shirin

SIFATLARDA DARAJA KATEGORIYASI.

ODDIY DARAJA

ORTTIRMA DARAJA

OZAYTIRMA DARAJA

ODDIY DARAJA
BELGINING ODDATDAGI ME`YORDA EKANLIGINI BILDIRADI.
BOSHQA DARAJALAR
UCHUN ASOS BO`LIB XIZMAT QILADI.
BUNDAY SIFATLARDA MAXSUS DARAJA HOSIL QILUVCHI VOSITA BO`LMAYDI.

ORTTIRMA DARAJA.

BELGINING ME`YORDAN ORTIQ EKANINI BILDIRADIGAN SIFAT SHAKLI ORTTIRMA DARAJA SHAKLI DEYILADI.QUYIDAGI

YO`LLAR BILAN HOSIL QILINADI:

• LEKSIK USUL: G`OYAT GO`ZAL
• FONETIK USUL: YAM-YASHIL

OZAYTIRMA DARAJA.

BELGINING MEYORDAN KAMLIGINI BILDIRUVCHI SHAKL SIFATNING OZAYTIRMA SHAKLI HISOBLANADI. QUYIDAGI YO`LLAR BILAN HOSIL QILINADI:

• LEKSIK USUL BILAN: BIROZ YAXSHI
• MORFOLOGIK USUL: OQIMTIR
• LEKSIK-MORFOLOGIK BILAN: OCH QIZIL.

SIFAT SO`Z TURKUMI HAQIDA XULOSA QILIB SHUNI AYTISHIMIZ MUMKINKI,SIFAT MUSTAQIL SO`Z TURKUMIGA KIRIB, SHAXS VA PREDMEDLARNING BELGISINI BILDIRADI.SIFAT

SIFAT SO`Z TURKUMI HAQIDA XULOSA QILIB SHUNI AYTISHIMIZ MUMKINKI,SIFAT MUSTAQIL SO`Z TURKUMIGA KIRIB, SHAXS VA PREDMEDLARNING BELGISINI BILDIRADI.SIFAT

SO`Z TURKUMIDAGI SO`ZLARNI NUTQIMIZDA

QANCHALIK TO`G`RI QO`LLASAK ,NUTQIMIZ SHUNCHALIK JOZIBALI BO`LADI.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

• RAHMATULLAYEV SH. HOZIRGI O`ZBEK ADABIY TILI T. “UNIVERSITET”, 2006.
• ABUZALOVA M.,YO`LDOSHEVA D. TILSHUNOSLIKKA KIRISH. T. 2005
• SAYFULLAYEVA R.,QURBONOVA M VA BOSHQALAR . HOZIR-

GI O`ZBEK ADABIY TILI. TOSHKENT. 2010

• XOLMANOVA Z. TILSHUNOSLIKKA KIRISH TOSHKENT 2005

Sayfullayeva R.R., Mengliyev B.R., Boqiyeva G.H., Qurbonova M.M., Yunusova