Mavzu: Shtangen o’lchov asboblari. Reja: Shtagen o’lchov asboblarini tuzuzlishini o’rganish

Shtangenglubinometr bilan berk teshik chuqurlik uyuq va ariqchalar o`lchanadi. Uning o`lchash chegarasi 0 dan 250 mm noninus bo`yicha sanoq boshi 0.1 mm.
Shtangenglubinometr ramkali asos noninus ramka qisqichi millimetrlarga bo`linadi. Mikrometrik surish vinti gaykasi va qisqichdan iboratdir. Asbobning yassi asosi shtanga toresi o`lchov asbobi sirti vazifasini bajaradi. O`lchashdan oldin asbobning nolichi holatini tekshirib ko`riladi natijasi shtangenserkul kabi hisoblanadi. Asosiy shkala bo`yicha millimetrlarda noninus bo`yicha hisoblab chiqiladi.
Ayrim hollarda qo`l yetmaydigan chuqurliklarni egilgan shtanga bilan o`lchanadi.
Shtangenreysmas tekis yuzadan va rejadan balandlikni o`lchash uchun xizmat qiladi. U asosga mahkamlangan shkala shtanga to`xtatgichli vint ramka mikrometrik surish qo`rilmalari almashinuvchi oyoqchalar, oyoqchalarni mahkamlash vintidan iborat.
O`lchashda chap qo`l bilan asosni taxtaga bosib oyoqchani o`lchanadigan sirtiga qo`yiladi, keyin o`ng qo`lga mikrometrni surish yordamida oyoqchani tekshirilayotgan sirtga tekkuncha suriladi.
Shtangenreysmas ko`rsatkichlari shtangenserkul kabi o`qiladi. Uning o`lchami balandlikni qo`shib hisoblanadi.
Shtangenreysmasni nolinchi holati tekshirish uchun tekshiruv taxtasiga qo`yib ramkani pastga tushiriladi. Uning shkalasini nolinchi shtrixi shtanga shkalasi bilan ustma-ust qo`shish kerak. Agar asbobni pastki o`lchash chegarasi 40 mm dan kam bo`lsa u holda oyoqchalar tagiga tekis parallel taxtachalar qo`yiladi. Oralig`ida tirqish bo`lmasa noninus va shtanganing nolinchi shtrixlariga ustma-ust tushadi.
Agar teshiklarni ikki kordinatasi va burchagi silindirik detal markazidan masofasi berilgan bo`lsa markazini topishga imkon beradi. Teshik markazi markaz qidirgich bila rejalash shtifti tegib turadigan qilib o`rnatiladi. Detalning shakli uning xususiyalarini o`rganish uchun zagatovka tekshiriladi. Uning yuza sirtida notekislik zanglagan joylari darz ketganligi bor yo`qligi aniqlanadi. Chiziq tushurishdan oldin uning g`adir budurliklari tekislanadi. Keyin shu zagatovkani aniq o`lchamlariga uzunligi va eni hisobga olinadi. Rejalanadigan sirt bo`yaladi. Bo`yash uchun ishlatiladigan materiallar sirtiga yaxshi yopishishi yoki po`lat yoki zagatovkalari yoki rangli metallarni rejalash o`lcham qo`yish va uning o`lchamlarini tekshirilib ko`riladi. Rejalash ishlari rejalash plitalarida bajariladi. Plitalar asosan kulrang cho`yandan qo`yilib ularga juda aniq ishlov beriladi. Rejalash plitalari chiziqlarni chizish so`ngra qolgan chiziqlarga gorizontal va vertikal chiziqlar asosida yoy aylantiriladi. Ayrim hollarda tartibga rioya qilib bo`lmaydi. Plitaga qiya chiziq yoyga o`rinma hisoblanadi, shuning uchun oldin yoy keyin qiya chiziq chiziladi. Gorizantal chiziqlar chizg`ich yordamida ish qismini rejalayotgan tekislik bilan 75-80⁰ burchak tashkil qilishi kerak. Chizg`ich harakat yo`nalishiga bir oz qiya o’shlanadi. Kesmalarni qismlarga bo`lishda sirqulning oyoqlari ma`lum o`lchamda qo`yilib uning aniq rejalash chiziqlari geometrik uslubda belgilanadi. Andoza bo`yicha ko`p seriyali ishlab chiqarish rejalash jaryoni detall shaklini yoki zagatovkaning butun geometrik bo`yicha uning parametrlari rejalanadigan sirtlarini chizg`ich yordamida belgilanadi.