Mavzu. Shaxsning hissiy va irodaviy sohasi Mavzuni bayon etish rejasi

Mavzu. Shaxsning hissiy va irodaviy sohasi

Mavzuni bayon etish rejasi:

1. Hissiyot haqida tushuncha.

2. Insonga xos yuqori tuyhular.

3. Iroda haqida umumiy tushuncha.

4. Irodaviy harakatlarning umumiy xususiyatlari.

5.Shaxsning irodaviy sifatlari.

Darsning maqsadi va vazifalari: dars jarayonida o’rganilayotgan mavzuning talablaridan kelib chiqqan holda talabalarga hissiyot emotsiya va iroda haqida umumiy tushuncha, insonga xos bo’lgan yuqori tuyg’ular, irodaviy harakatlarning umumiy xususiyatlari, shaxsning irodaviy sifatlari kabi insonlga xos psixologik holatlarni tushuntirishdan iborat.

Shu bilan birga bahs va munozaralar davomida yoshlar qalbida mustaxkam irodaviy sifatlarni shakllantirib, Vatan tuyg’usini hosil qilish va tarbiyalashdan iborat.

O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo’yilishi:

Uslubi. Og’zaki bayon qilish, suhbat–munozara, aqliy hujum, texnologiyalaridan iborat.

Shakli. Nazariy mashg’ulot, muammoli ta’lim elementlarini o’z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Vosita. Tarqatma materiallar, ma’lumotli xabarnoma blankalari va psixologiya fani metodlari va vazifalariga oid video–tasma asosida.

Usul. Chizmalar asosida tayyorlangan slaydlar.

Darsning asosiy tushuncha va atamalari:

Iroda, irodaviy akt, oddiy va murakkab ish harakatlar. Tashabbus, qat’iylik, sabotlilik, dadillik ishchanlik.

Mashg’ulot savollariga javob berish dasturi.

Birinchi savolda: emotsiya va hissiyotning tabiati va mohiyati; hissiyot va emotsiyaning mazmuni, o’zaro aloqadorligi haqida tushuncha beriladi. Hissiyot – оdаm miyasidа uning rеаl munоsаbаtlаrininig, ya’ni ehtiyojlаr sub’еktining uning uchun ахаmiyatli оb’еktlаr bilаn bo’lgаn munоsаbаtlаrining аks ettirilishidir. Hissiyot insоn psiхikаsining o’zigа хоs sохаlаri shaxs fаоliyatining аyrim tоmоni sifаtidа harakatdаgi o’z miyasidа tеvаrаk аtrоfdаgi оlаmni аks ettirаyotgаn оdаm tоmоnidаn turli хildа ichdаn kеchirilаdi. Birinchidаn, оlаmdа sоdir bo’lаytgаn hodisa vа nаrsаlаrdаn shaxs sifаtidаgi оdаm uchun ахаmiyatli bo’lgаnlаri hаqidа dаrаk bеruvchi signаllаr sistеmаsi hisoblаnаdi.

Ikkinchi savolda: hissiyot va emotsiyalarning kechishida bosh miya qobig’i, qobiq osti va nerv sistemasining boshqa bog’lanishlarining roli to’g’risida hozirgi zamon fiziologiya fani va I. P. Pavlov ta’limoti tushuntirilib beriladi.

emotsional holatlar; kayfiyat, affekt, qo’rqish, hayajonlanish, frustratsiya, rejalarning buzilib, maqsadning yo’q bo’lib ketishi haqida tushuncha beriladi. Odam bilish faoliyatining emotsional holatlari ta’siri, emotsional holatlarda shaxsning o’z-o’zini boshqarishi tushuntiriladi.

Intellektual, axloqiy, ma’naviy-siyosiy, estetik, vatanparvarlik, o’rtoqlik, do’stlik xissiyotlari haqida, inson faoliyati va hayotida hissiyotning ahamiyati to’g’risida tushuncha berilishi kerak.

Uchinchi savolda: ixtiyorsiz, ixtiyoriy, irodaviy harakatlar to’g’risida tushuncha berish; shaxsning irodaviy faoliyati, irodaviy faoliyatning muhim xususiyatlarini tushuntirish ko’zda tutilishi kerak. Ijоbiy vа sаlbiy emоtsiyalаrning хudi shungа o’xshash mаrkаzlаri bоsh miyaning yuqoridа аytilgаn bоshqа bo’limlаridаdir. Аmmо rохаtlаnish vа аzоblаnish mаrkаzlаri bir birigа хuddi yakin jоylаshgаn har bir emоtsiya uchun kаrаmа- qаrshi emоtsiyani tоpish mumkin. YOkаdi yokmаydi, kulаy nоqulаy sеvgi nаfrаt, хursаndchilik gаmginlik. Аzоblаnish vа rохаtlаnish mаrkаzlаrigа elеktоr ko’zgоvchisi оrqаli tа’sir qilish yo’li bilаn utkаzilgаn ekspеrimеntlаrdаn chiqаrilgаn muhim хulоsа shu bo’ldiki аynаn shu mаrkаzlаrning ko’zgоtilishi shаrtli rеflеkslаr hosil qilinishi uchun mustахkаmlоvchi оmil bo’ldi.

Emоtsiyalаrning tаshqi ifоdаsi аyni bir vаqtning o’zidа fiziоlоgik vа psiholоgik jiхаtdаn yoritilishini tаlаb qilаdigаn muаmmоdir.

Emоtsiyalаrning ifоdаlаnishi, birinchidаn ifоdаli harаktlаr (mimik vа pаntоmimik harakatаlаr)ni; ikkinchidаn, оrgаnizmdаgi turli hodisalаrni, ya’ni ichki а’zоlаr fаоliyatining vа hоlаtining o’zgаrishini (ko’pchilik hоllаrdа bu o’zgаrish emоtsiya kеchirаyotgаn оdаmning tаshqi qiyofаsidа nаmоyon bo’lаdi); uchinchidаn gumоrаl harаktеrdаgi, ya’ni оrgаnizmning qоn tаrkibidаgi vа bоshqа suyuqliklаrdаgi kimyoviy o’zgаrishlаrni vа shuning bilаn birgа mоddа аlmаshishidа bo’lаdigаn yanаdа chuqur o’zgаrishlаrni o’z tаrkibigа оlаdi.

To’rtinchi savolda: iroda aktining zvenolari; irodaning maqsadi va motivlari; motivlar ko’rashi; irodaviy zo’r berish; qarorga kelish; qarorni ijro etish hakida tushuncha berilishi lozim. shaxsning irodaviy sifatlari, mustaqilligi, ta’sirchanlik, dadillik, jur’atsizlik, qat’iylik, qaysarlik, o’zini tuta bilish, matonatlilik, esankirash va shunga o’xshash sifatlarni ta’riflash zarur. Irоdа оdаmning o’z хаtti-harakatini оngli surаtdа tаrtibgа sоlishdir, bu esа ko’zlаngаn mаqsаdni аmаlgа оshirishdа uchrаgаn tusikni bаrtаrаf qilishdа ifоdаlаnаdi.

Shaxsning irоdаviy sifаtlаri vа ulаrning tаrkib tоpishi.

Irоdаviy fаоliyatdа shaxsning tеgishli irоdаviy sifаtlаri nаmоyon bo’lаdi vа tаrkib tоpаdi. Оdаmning хаtti-harakatlаridа irоdа аktini аmаlgа оshirish usullаri vа vа ulаrning o’zigа хоs tipik nаmоyon bo’lishi аniqlik vа barqarorlik kаsb etsа, ulаr shaxsning harаktеrli irоdаviy sifаtigа аytilаdi. Biz bu еrdа shaxs irоdаviy sifаtlаrining fаqаt mustаqillik, dаdillik, qаt’iylik, o’zini to’ta bilish kаbi eng muhimlаri ustidа tuхtаlib turаmiz.

Mustаqillik irоdаviy harakatlаr mоtivlаridа vа shu bilаn birgа kаrоr qabul qilish harаktеridа nаmоyon bo’lаdi. Mustаqillikning mohiyati shundаn ibоrаtki, оdаm o’zining ish-harakatlаrini tеvаrаk-аtrоfdаgilаrning tаzyiki tаsоdifiy tааssurоtlаr bilаn emаs, bаlki o’z ishоnch-аkidаlаri, bilimlаri vа tеgishli vаziyatdа qаndаy ish to’tishi kеr аqligi hаqidаgi tаsаvvurlаrigа аsоslаnib bеlgilаydi. Pаydо bo’lgаn mаsаlаni еchishdа ko’rinаdigаn mustаqillik rivоjlаngаn harаktеrli hususiyati hisoblаnаdi. Mustаqillikning kаrаmа-qаrshi tоmоni tа’sirlаnuvchаnlikdir.

“3x3 loyixasi” qoidasi

Uchta guruh uchta fikr

Guruhlarga uch xil savol yozilgan vatman qog’ozlari tarqatiladi.

Xar bir guruh o’z vatmaniga uchtadan javob yozadi.

Javoblar qoladi guruhlar joy almashadi (3dan 1ga; 1dan 2ga; 2dan 3 ga)

Har stol almashganda uchtadan javob yoziladi.

Oxirida jami 9 ta javob to’planadi

Mustaqil ravishda har bir guruh umumiy ta’rifni keltiradi va javoblarni taqdimot qiladi

O’quv topshiriq:

1–guruh topshirig’i:

Quyidagi fikrlarni davom ettiring “Irodaviy harakatlarning fiziologik asosi bosh miya po’stida hosil bo’ladigan.....”

2–guruh topshirig’i:

Quyidagi fikrlarni davom etdiring “Menga iroda mavzusi juda yokdi chunki...”

3–guruh topshirig’i:

Quyidagi fikrlarni davom ettiring; “Iroda–kishining ongli ravishda qo’yilgan maqsadga erishishga qaratilgan aktiv ixtiyoriy harakatlarida…..”

Seminar mashg’ulotlarida muhokama qilish uchun savollar:

1. Iroda haqida tushuncha.

2. Irodaning fiziologik asoslarini tushuntirib bering?

3. Asosiy irodaviy sifatlarni nomma-nom aytib bering?

4. Bolalarda irodani tarbiyalashning muhim yo’llari va shartlari nimalardan iborat?

O’qituvchi birinchi masalaning bayonini boshlaydi.

Impressiv so‘zi lotincha taassurot degan ma’noni anglatadi

Hissiyot bizning tuyg‘ularimizning o‘ziga xos aks ettirish jarayoni bo‘lib, bunda narsa va hodisalarni aks ettirish jarayonida bizda tug‘iladigan ichki kechinmalar va munosabatlar aks ettiriladi.

Emotsiya – shaxsning voqelikka o‘z munosabatini his qilishidan kelib chiqadigan, uning ehtiyoj va qiziqishlari bilan bog‘liq bo‘lgan yoqimli yoki yoqimsiz kechinmalaridir.

Dinamik stereotip deganda tashqi qaytarilish natijasida hosil qilingan shartli reflekslar, nerv bog‘lanishlarining barqaror tizimi tushuniladi. Moslashish xarakteriga oid bo‘lgan, ya’ni ovozning o‘zgarishi, mimika, imo-ishora, organizmda sodir bo‘ladigan jarayonning qayta o‘zgarishidan iborat ixtiyorsiz va ongli harakatlar psixologiyada emotsional harakatlarning ekspressiv tomoni deb ataladi.

Ambivalentlik – lotincha har tomonlama kuchga ega ma’nosini anglatib kishining bir ob’ektning o‘ziga nisbatan bir vaqtning o‘zida paydo bo‘ladigan bir-biriga qarama – qarshi emotsional irodaviy holatdir.

Hissiy ton. Hissiyot ko‘pincha faqat hissiy tus sifatidagi ruhiy jarayonlarning o‘ziga xos tomoni tariqasida namoyon bo‘ladi. Yoqimli suhbatdosh, kulguli voqea, yoqimsiz hid, zerikarli kitob, ko‘ngildagi mashg‘ulot, hushchaqchaq sayohat, og‘ir ish kabilar. Ko‘pincha emotsiyalar o‘zining ta’sirchanligi bilan bir-biridan ajralib turishiga qaramay, bunday sifatni hissiy holatlar stenik (yunoncha so‘zdan olingan bo‘lib, kuch degan ma’noni anglatadi) xususiyatli deyiladi. Ba’zi hollarda emotsiyalar o‘zining sustligi, motorli, kuchsizligi bilan tavsiflanadi. Bunday hissiy holat astenik (yunoncha so‘zdan olingan bo‘lib, kuchsizlik, zaiflik ma’nosini bildiradi) deb atashadi. Bunday hissiyot insonni bo‘shashtiradi, uni xayolga cho‘mdiradi, xayolparast qilib qo‘yadi.

Kayfiyat tushunchasiga psixologik manbalarda turli nuqtai nazardan yondashilgan taqdirda ham mazmunan ular bir xillikni anglatadi.

Affekt tushunchasiga berilgan ta’riflarga asosiy e’tiborni qaratadigan bo‘lsak bu ham shaxsning kuchli emotsional holatlari bilan bog‘liqdir.

Affekt lotincha so‘z bo‘lib, ruhiy hayajon ehtiros degan ma’noni anglatadi. Affektlar ko‘pincha to‘satdan paydo bo‘ladi va ba’zan bir necha minut davom etadi.

Stress tushunchasining mazmuni mohiyati borasida qator ta’riflar uchraydi. Jumladan, A.V.Petrovskiy tomonidan stress–ffektiv holatga yaqin turadigan, lekin boshdan kechirilishining davomiyligiga ko‘ra kayfiyatlarga yaqin bo‘lgan his-tuyg‘ularni boshdan kechirilishining alohida shaklidir, deb ta’rif beriladi.

Stress – inson organizmini haddan tashqari zo‘riqish natijasida paydo bo‘ladigan tanglik jarayonidir.

Stress ko‘rinishiga qarab ikki turga ajratiladi:

Konstruktiv – biz turidagi (ko‘pchilik orasida);

Destruktiv – men turidagi (yakka shaxs o‘zi bilan) kechadigan jarayon.

Yuksak hislar

Yuzlab va minglab kechirilayotgan emotsiyalar, affektlar, kayfiyatlarda aniq yashaydigan umumlashtirilgan hislar yuksak hislar deyiladi.

Ahloqiy hislar odamning boshqa kishilarga, jamoa va o‘zining ijtimoiy burchlariga bo‘lgan munosabatlarida ifodalanadi.

Estetik hislar ham yuksak ahloqiy hislardan hisoblanadi. Estetik his deganda biz go‘zallikni idrok qilish, go‘zallikdan zavqlanish va go‘zallik yaratishga intilishni tushunamiz. Estetik hissiyot hamma odamlarga xos bo‘lgan hissiyotdir.

Intellektual hissiyotlar ham o‘z mohiyati jihatidan ahloqiy hissiyotlarga yaqin bo‘lgan hissiyotlardir. Intellektual hissiyotlar odamning bilish jarayoni bilan bog‘liq bo‘lgan hissiyotlar bo‘lib, biror narsadan hayron qolish, hayratda qolish, shubhalanish kabi holatlarda ifodalanadi.

IZOHLI LUG‘AT

ASTENIK (KUCHSIZ) TUYG‘ULAR (EMOTSIYA) - shaxsning faolligini susaytiruvchi kechinmalar.

AFFEKT - kuchli, jo‘shqin va nisbatan qisqa muddatli emotsional kechinmalar tariqasida ro‘y beradigan psixologik xolat.

AMBIVALENTLIK - kishining bir vaqtning o‘zida bir-biriga qarama-qarshi bo‘lgan emotsiya va tuyg‘ularni (jumladan, quvonch - musibat, kulgi va qayg‘u-hasrat) kechinishidan iborat psixik holati.

APATIYA - kishining og‘ir kechinmalar, yoki kasalliklardan toliqishi natijasida kelib chiqadigan, hamda uning tevarak-atrofdagi olamga nisbatan hech qanday qiziqishlarsiz befarq qarashlarda ifodalanadigan psixik holat.

RUHLANISH - psixik holatlardan bo‘lib, bunga kishining stenik (kuchli) emotsiyalari bilan ijodiy tafakkuri kiritiladi.

DEPRESSIYA - tushkunlik kayfiyati bo‘lib, bu kishida intilishlarning susayishi, harakatlarning tormozlanishi bilan bog‘liq ravishda yuzaga keladigan ruhiy holatdir

LIMBIK TIZIM - bosh miyaning ayrim emotsional jarayonlar bilan funktsional bog‘liq qismlarining umumiyligi.

BILISHGA QIZIQISHLIK - aqliy-intellektual hislardan iborat bo‘lib, bu kishining tevarak-atrofdagi olamni bilish ehtiyoji tariqasida namoyon bo‘ladi.

STENIK (KUCHLI) HISLAR (EMOTSIYALAR) - shaxsning faolligini oshiruvchi kechinmalar.

EHTIROS - kishida irodaviy yo‘nalishlar bilan xarakterlanadigan emotsiyalarning namoyon bo‘lishi.

STRESS (TANGLIK HOLATI) - kuchli qo‘zg‘ovchilar ta’sirida yuzaga keladigan jiddiylik holati.

KAYFIYAT - bironta emotsiyaning barqaror kechinishi.

HISSIYOT - kishining o‘z yuksak ehtiyojlarini qondirish yoki qondirmaslik natijasida uning tevarak-atrofdagi olamga bo‘lgan munosabatlarining ongda aks ettirilishidan iborat jarayoni.

EMPATIYA - boshqa kishilarning emotsional holatlariga hamdardlik qilish jarayoni va boshqalarning qayg‘u-hasratini tushuna bilish qobiliyati.

EMOTSIYA - odam yoki hayvonlarning sub’ektiv ifodalangan ichki yoki tashqi qo‘zg‘ovchilar ta’siriga javob reaktsiyasi.

TOPSHIRIQLAR

Hissiyotga oid atamalarning ma’nosini toping

№	Atamalar	izoh
1	AFFEKT	tushkunlik kayfiyati bo‘lib, bu kishida intilishlarning susayishi, harakatlarning tormozlanishi bilan bog‘liq ravishda yuzaga keladigan ruhiy holatdir
2	DEPRESSIYA	kuchli qo‘zg‘ovchilar ta’sirida yuzaga keladigan jiddiylik holati
3	EHTIROS	odam yoki hayvonlarning sub’ektiv ifodalangan ichki yoki tashqi qo‘zg‘ovchilar ta’siriga javob reaktsiyasi
4	AMBIVALENTLIK	boshqa kishilarning emotsional holatlariga hamdardlik qilish jarayoni va boshqalarning qayg‘u-hasratini tushuna bilish qobiliyati
5	STRESS	kuchli, jo‘shqin va nisbatan qisqa muddatli emotsional kechinmalar tariqasida ro‘y beradigan psixologik xolat
6	KAYFIYAT	bironta emotsiyaning barqaror kechinishi
7	EMOTSIYA	kishining o‘z yuksak ehtiyojlarini qondirish yoki qondirmaslik natijasida uning tevarak-atrofdagi olamga bo‘lgan munosabatlarining ongda aks ettirilishidan iborat jarayoni
8	HISSIYOT	kishida irodaviy yo‘nalishlar bilan xarakterlanadigan emotsiyalarning namoyon bo‘lishi
9	EMPATIYA	kishining og‘ir kechinmalar, yoki kasalliklardan toliqishi natijasida kelib chiqadigan, hamda uning tevarak-atrofdagi olamga nisbatan hech qanday qiziqishlarsiz befarq qarashlarda ifodalanadigan psixik holat
10	APATIYA	kishining bir vaqtning o‘zida bir-biriga qarama-qarshi bo‘lgan emotsiya va tuyg‘ularni (jumladan, quvonch - musibat, kulgi va qayg‘u-hasrat) kechinishidan iborat psixik holati

MAVZU BO‘YICHA TEST TOPSHIRIQLARI

1. Odam va hayvonlarning ichki va tashqi seskantiruvchilardan yorqin ifodalangan sub’ektiv tusga ega bo‘lgan ta’sirlanishi:

a) hissiyot;

b) emotsiya;

v) sezgi;

g) tafakkur.

2. Inson sezgilari – bu:

a) hissiyot jarayonining emotsional toni;

b) individning organik holati;

v) organik ehtiyojlarning qondirilishi bilan bog‘liq bo‘lgan sezish;

g) barcha javoblar noto‘g‘ri.

3. Emotsional jarayonlar va holatlarning organizm hayotida bajaradigan vazifalari:

a) faqat moslashuvchi;

b) faqat safarbarlikka oid;

v) faqat moslashuvchi va integratsiyalovchi;

g) moslashuvchi, safarbarlikka oid va integratsiyalovchi.

4. Emotsional holatlar:

a) kayfiyat, ruhlanish, ehtiroslar, affektlar, stresslar;

b) qiziqish, kechinma, barqarorlik, insonparvarlik;

v) muhabbat, shubha, ajablanish, hazil, jadallik;

g) nafrat, hayajon, uyalish, do‘stlik, ehtiyojlar.

Maqsad-kishining shu paytda ma’qul yoki zarur deb topgan ish harakatini tasavvur etish demakdir

Maqsadni tasavvur qilish odatda shu maqsadga erishish istagini va zarur ishni amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lib, u quyidagicha ifodalanishi mumkin. Ehtiyoj ko‘ngildan kechib, mudom kuchaygan shu ehtiyojni qondirishga intilish maqsadi ham anglanila boshlaydi. Bunday anglanilgan ehtiyojlar tilak-havaslar deb ataladi.

Harakat motivlari va motivlar kurashi. Maqsadni va unga yetishish yo‘llarining ma’qulligi yoki noma’qulligini belgilab beradigan hamma narsa ish-harakat motivlari deb ataladi. Kishi nega boshqa bir maqsadni emas, balki xuddi shu vositalar bilan ish ko‘rishni, yoki ish ko‘rmoqchi bo‘layotganining sababi nima degan savolga javob motiv mazmunini tashkil etadi.

Irodaviy ixtiyoriy harakatlar g‘ayri ixtiyoriy (irodadan tashqari) harakatlardan farq qilib, motiv tufayli sodir bo‘ladi.

Qarorga kelish. Maqsadga yetishish yo‘llarini va vositalarini tanlash jarayonida rejalashtirish, motivlar kurashi bilan bog‘langan bo‘lib, qarorga kelish bilan tugaydi. Qarorga kelish-muayyan bir maqsadni va shu maqsadga erishish yo‘lida harakat usullaridan birini tanlab olish demakdir. Motivlar kurashida buning ma’nosi shuki, motivlardan biri hal qiluvchi rol o‘ynagan bo‘ladi.

Qarorni ijro etish. Qaror unga muvofiq keladigan choralar ko‘rish va harakat qilish uchun qabul qilinadi. Qarordan harakatga o‘tishni ijro qilish (yoki bajarish) deyiladi. Irodaviy jarayonda eng muhim narsa-qabul qilingan qarorni ijro etishdir.

IZOHLI LUG‘AT

MOTIVLAR KURASHI - qaror qabul qilish bilan bog‘liq irodaviy harakatlar bosqichi

IRODAVIY ZO‘R BERISH - irodaviy xarakatlarning sub’ektiv komponenti bo‘lib, kuchli kechinmalarni kechinishi.

IRODA - psixik aks ettirish jarayonlaridan bo‘lib, bu tashqi yoki ichki to‘siqlarni yengish bilan bog‘liq harakatlarni tanlash qobiliyatida namoyon bo‘ladi.

IMPULSIV HARAKATLAR - ixtiyorsiz bajariladigan va ong bilan yetarli darajada nazorat qilinmaydigan ish harakatlar.

QAROR QABUL QILISH - masalani hal qilish, yechish variantlaridan, usullaridan birini tanlash.

IRODA KUCHI - maqsadga erishish irodaviy zo‘r berishning zaruriy darajasi (qatiylik, uddaburonlik va h.k.)

TOPSHIRIQLAR

Iroda mavzusiga oid so‘zlarning asl ma’nosi ko‘rsatilgan qatorni toping

№	so‘zlar			#	ma’nosi
1	IRODA			A	qaror qabul qilish bilan bog‘liq irodaviy harakatlar bosqichi
2	IRODAVIY ZO‘R BERISH			B	irodaviy xarakatlarning sub’ektiv komponenti bo‘lib, kuchli kechinmalarni kechinishi
3	IRODA KUCHI			C	psixik aks ettirish jarayonlaridan bo‘lib, bu tashqi yoki ichki to‘siqlarni yengish bilan bog‘liq harakatlarni tanlash qobiliyatida namoyon bo‘ladi
4	MOTIVLAR KURASHI			D	ixtiyorsiz bajariladigan va ong bilan yetarli darajada nazorat qilinmaydigan ish harakatlar
5	IMPULSIV HARAKATLAR			E	masalani hal qilish, yechish variantlaridan, usullaridan birini tanlash
6	QAROR QABUL QILISH			F	maqsadga erishish irodaviy zo‘r berishning zaruriy darajasi
Javoblar		1-	2-			3-	4-	5-	6-

MAVZU BO‘YICHA TEST TOPSHIRIQLARI

1. Insonning maqsadga yo‘naltirilgan harakat va faoliyatni bajarishda tashqi va ichki qiyinchiliklarni yengish malakasida ifodalangan ongli tarzda o‘z hulq-atvori va faoliyatini boshqarishi:

a) tafakkur;

b) iroda;

v) diqqat;

g) tasavvur.

2. Iroda jarayonlari qanday vazifalarning ijro etilishini ta’minlaydilar:

a) rag‘batlantiruvchi, boshqaruvchi;

b) daraklovchi, konativ;

v) maqsadli, tormozlovchi;

g) bilish, mustahkamlovchi.

3. Iroda aktining psixologik tuzilishiga .... kiradilar:

a) harakatni ijro etish istagi;

b) harakatning anglangan maqsadlari;

v) harakatga qaror qilish;

g) iroda kuchi;

d) barcha javoblar to‘g‘ri.

4. Ko‘zlangan maqsadga erishish yo‘lida paydo bo‘ladigan qiyinchiliklarni yengib o‘tish umumlashgan layoqati:

a) ongli intizom;

b) iroda kuchi;

v) vazminlik;

g) mustaqillik.

FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR

1. N. Boymurodov, Amaliy psixologiya, T. 2008.

2. Davletshin M. V. Psixologiya izohli lug’at. T., O’qituvchi, 1998.

3. Karimov V. Ijtimoiy psixologiya. T., O’qituvchi, 1994.

4. V. Karimova, Psixologiya. T. 2002.

5. X. Ibragimov, va b. Pedagogika psixologiya, T. 2009.

6. Nemov R. Prakticheskaya psixologiya. M., Vlados, 1998.

7. Rogov Ye.I. Nastol’naya kniga prakticheskogo psixologa. M. Vlados, 1999.