Mavzu: Shaxs tarbiyasi Reja

Shaxsning tuzilishi. Frustratsiya va shaxsning kelajak rejalari. Konformizm. Dunyoqarash va e’tiqod.

SHaxsning psixologik tuzilishiga ikki xil qarash mavjuddir. Idealist olimlar shaxs to`zilishini faqat biologik faktorlar (anatomik – fiziologik to`zilishga) bog`lab tushuntirsalar, boshqalari faqat ijtimoiy faktorlarga bog`laydilar. Aslida shaxs to`zilishida ikki faktorning ham roli bor. Lekin shaxs to`zilishi va uning shaqllanishida ijtimoiy faktornnig roli kattadir. CHunki shaxs ijtimoiy kategoriyadir.

Bundan tashqari, shaxs faolligining manbai masalasida ham ikki xil qarash mavjuddir. Birinchi gurux tarafdorlari shaxs aktivligini biologik faktorlarga bog`laydilar.

SHaxsning shaqllanishini va faolligini biologik faktorlarga bog`lovchilardan eng ommaviysi freydizm bo`lib xisoblanadi. BU ta’limotning asoschisi avstriyalik vrach va psixolog Zigmund Freyd bo`lib, uning ta’limotiga ko`ra shaxs psixologik xayotining asosini jinsiy lazzat olishga qaratilgan tug`ma, ongsiz mayllar tashkil etadi.

Freydning ba’zi shogirdlari uning bu ta’limotiga qarshi chiqqan. Masalan, Adolf Adler (1870 – 1937) ning fikricha, shaxs psixologik xayotining asosini seksual mayl emas, balki ustunlikka, xokimiyatga, boshqa kishilar ustidan xukmronlik qilishga bo`lgan tabiiy mayl tashkil etadi.

Vaxolanki, shaxs faolligining manbai turli extiyojlardir. Mana shu extiyoj odamni ma’lum tarzda va ma’lum yo`nalishda xarakat qilishga undaydi. Extiyoj shaxs faolligining manbai sifatida namoyon bo`ladigan va uning konkret yashash sharoitiga bog`liqligini ifodalovchi xolatdir.

SHaxs extiyojlaridan tashqari, qiziqishlarga ham ega bo`ladi. Qiziqishlar deganda odamning bilish jarayoni bilan bog`liq extiyojlarining xissiy namoyon bo`lishi tushuniladi. Bilish extiyojlarini qondirish bilimlardagi kamchiliklarni to`ldirishga, sharoitga yaxshiroq moslashishga, o`zi uchun ahamiyatli narsalarni tushunishga yordam beradi.

Faoliyat jarayonida qiziqishlarning roli nixoyatda kattadir. Qiziqishlar mazmuniga, maqsadiga, kengligi va mustaxkamligiga qarab klassifikasiya qilinishi mumkin.

Kishining o`z maqsadiga erishish yo`lida uchraydigan qiyinchiliklar tufayli unda ishonchsizlik, umidsizlik xolatlari xosil bo`ladi. Buni frustrasiya deyiladi.