Mavzu: shaxmat haqida tushunch

SHAXMAT PAYDO BO’LISH TARIXI VA HOZIRGI KUNDAGI RIVOJI

• Tarixiy manbalarda keltirilishicha, chaturanga o‘yini shaxmatning yaratilishiga asos bo‘lgan. Bu o`yin taxminan V-VI- asrlarda Hindistonda kashf qilingan. U yerdan esa Xitoyga “syansi”, Yaponiyaga “syogi” nomi bilan kirib kelgan. Eron va Arab davlatlarida esa chaturanga o`yini shatranj nomi bilan yanada takomillashtiriladi. IX-asrda Ispaniyada ommalasha boshlagan shatranj hozirgi zamonaviy shaxmat nomini oladi. X-XI-asrlarga kelib shaxmat Yevropa va Skandinaviya mamlakatlariga ham tarqala boshlaydi. XV-asr oxirlariga borib shaxmat o‘yiniga bag‘ishlangan ilk qo‘llanmalar chop etila boshlangan. O‘shanda kuchli shaxmatchilar o‘rtasida musobaqalar uyushtirish an’anasi yo‘lga qo‘yiladi. Shunga qaramay, Yevropa mamlakatlarida shaxmat o‘yini ancha yillar davomida e’tiborsiz qolib ketadi. Sababi, o‘sha davrlarda shaxmatning yagona qonun-qoidalari ishlab chiqilmagan edi.