Mavzu: Sharq va G`arb mutafakkirlari notiqlik xususida fikrlari

qasoskorga  aylanishini  ko‘rsata  oladigan  nutq  uslubini  topgan. 
Evfiletning oddiy tilda aytgan hikoyasini eshitgan har bir tinglovchi 
VOqeani 
go'yo  o ‘z  ko‘zlari  bilan  ko‘rgandek  his  etib,  shohidlar 
Mfiga 
xayolan qo'shilganini sezmay qoladi.  Bunday o ‘ylab qaralsa, 
ildangan 
er, uning go‘zal xotini, begona ayollami yo‘ldan uradigan 
dtg'ir  va  olifta  yigit,  ularga  qo'shmachilik  qilgan  oqsoch  qizning 
(Jiyofasi 
ko‘z  o'ngimizda paydo  bo'ladi.
f ;  Lisiy  tomonidan  bitilgan  har  bir  nutq  sud  minbaridan  turib 
(ipirayotgan  qonunshunosning  safsata  gaplari  emas,  balki  mohir 
Hbtiq  qalamiga  mansub  bir  asar  sifatida  ahamiyatli.  Uni  ijro 
Itayotgan  odam  go‘yo  sud  minbari  sahnasida  rol  ijro  etayotgan 
tfttyomi  eslatib,  tinglovchilar  ongiga  hikoyasini  singdirib,  ular 
Mlbini junbushga  keltiradi.
wi  Yunonlarda notiqlik san’atining quloch yoyishi sud notiqligidan 
tf n g ,  harbiy  notiqlik  va  siyosiy  notiqlik  turlarining,  sal  o‘tmay 
HjHdeyktik  —tantanali  notiqlik paydo  boMishiga  olib  keldi.
21

Epideyktik  notiqlikda  balandparvoz  so‘zlar  ishlatilar,  shu  bois 

ham  bunday  nutq  matnini  tayyorlash  anchagina  izlanishni  talab 
qilardi. Natijada logograflar o'zlaridan oldingi voizlarning merosiga 
va xalq og‘zaki ijodiga murojaat eta boshladilar.  Shu tariqa chiroyli 
so‘zlash  san’ati  asta-sekin shakllanib,  badiiy adabiyotning  rivojida 
muhim  ahamiyat kasb  etdi.  Ya’ni,  tragediya,  komediya va  roman 
janrlarining  tug'ilishiga  ijobiy  ta’sir  ko‘rsatadi.
Eng  m uhim i,  notiqlik  sa n ’atining  rivoji  adabiy  tilning 
shakllanishiga,  shuningdek,  notiqlik  san’ati  nazariyasi  bo'lmish 
“ritorika”  ilmining vujudga kelishiga sabab bo‘ldi.  Rimdagi barcha 
shoirlar  va  notiqlar  shu  maktabdan,  ya’ni  ritorika  maktabidan 
ta’lim  olganlar.
Notiqlar tomonidan yaratilgan nurtq  matnlari  nasriy va poetik 
ijod  namunasi  sanalgan.  Bunday  ijodkor  notiqlaming  nomi  o‘z 
mamlakati doirasidan chiqib, jahonga ma’lum va mashhur  bo‘lgan. 
Aristotel,  Demosfen  va  Sitseronlar  shular jumlasidandir.
Aristotel