Mavzu: Sharq mutafakkirlarning jismoniy tarbiya xaqidagi qarashlari

Mavzu: Sharq mutafakkirlarning jismoniy tarbiya xaqidagi qarashlari

Reja:

• 
  Kirish.
  
• 
  I.BOB. Abu Ali ibn Sino ijodiyotida bolalarni akliy va jismoniy tarbiyasiga oid barkamollik g’oyalarining mazmuni va moxiyati.
  
• 
  Maktabgacha yoshdagi bolalar aqliy kamolotida Ibn Sinoning o’ziga xos pedagogic karashlari.
  
• 
  Ibn Sinoning ijodiyotidan, maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy rivojlantirishda foydalanish.
  
• 
  Xulosa.
  
• 
  Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
  

KIRISH

Istiqlol sharofati bilan tiklangan milliy qadriyatlar va boy ajdodlarimiz merosi zamonavny ta’lim-tarbiya taraqqiyotini yanada mustaxkamlashga kirishildi.

''Vatanimizning kelajagi, xalqimizning ertangi kuni, mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi obro’-e’tibori avvalombor,-deydi yurtboshnmiz I.A.Karimov "Yuksak ma’navnyat yeigilmas kuch'" asarida,-farzandlarimizning unib-o’sib, qanday inson bo’lib hayotga kirib borishiga bog’liqdir.Biz shunday o’tkir haqiqatni hech qachon unutmasligimiz kerak".

Shuningdek, Prezidentimizning "'Eng asosiy mezon-hayot xdqiqatini aks ettirish" risolasida ham yosh avlod tarbiyasiga aloxida e’tibor qaratib. shunday deydi: "Agarki biz O’zbekistonning o’zimiz orzu qilgan ertangi yorug’ kunini, buyuk kelajagini barpo etmoqchi bo’lsak. bu xaqiqat barchamizga ravshan bo’lishi kerak: bu vazifa, avvalombor, boshlangan ezgu ishlarimizning davomchisi bo’lgan, o’z oldimizga qo’ygan yuksak marralarga erishish yo’lida haqiqatan ham xal qiluvchi kuchga aylanib borayotgan, tayanchimiz-suyanchimiz bo’lmish bolalarimizni yovuz kuchlardan himoya qilish bilan bevosita uzviy bog’liqdir.Boshqacha aytganda, yosh avlodimizning qalbi va ongini asrash. ularni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash, farzandlarimizning dunyoda ro’y berayotgan siyosiy jarayonlariing ma’no-mazmuii va asl sabablarini chuqur anglashi. o’z atrofida sodir bo’layotgan voqealar xaqida xaqqoniy ma’lumotlarga, eng muhimi, o’z mustaqil fikriga oga, sodda qilib aytganda, oqni qoradan ajratishga qodir bo’lishiga erishish ta’lim-tarbiya va ma’naviy-ma’rifiy ishlarimizning asosiy sharti va mezoni bo’lishi darkor''.

Mustaqil davlatimizda yuz berayotgan tub o’zgarish va yangilanish xalq ta’limi tizimini mazmun moxiyatini ham yangidan takomillashtirishni taqozo etmoqda.

Shaxsning shakllanishi uchun muxim asos maktabgacha tarbiya davridanoq qo’yiladi. Ilk poydevor yaratiladi. Shu bois bugungi kunda maktabgacha ta’lim- tarbiya masalalarining ijobiy xal etilishida zamon talabiga mos pedagogik yondoshuv yuzaga kelmoqda.

Komil inson va barkamol, yetuk malakali mutaxassis Kadrlar tayyorlash Milliy Modelining bosh maqsadidir. Maktabgacha ta’lim uzluksiz ta’limning boshlang’ich bo’g’inidir. Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalargaga ta’lim va tarbiya beriladi. Bu esa tarbiyachilardan yuksak bilim va mahoratni talab etadi.

Yosh avlodni axloqan yetuk, jismonan sog’lom, mehnatsevar, estetik barkamol inson qilib tarbiyalash maktabgacha ta’lim sohasi oldida turgan asosiy masalalardan biriga aylanib, maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab ta’li.miga, kelajakka, nurli hayotga olib chiqishda asosan o’sib kelayotgan yangi avlod ma’naviy pok, axloqan yetuk, milliy ruxda tarbiyalashda buyuk siymolarimiz merosidan foydalanish, xususan ulug’ olim, alloma, mutafakkir, tibbiyot mulkining sultoni Abu Ali Ibn Sinoning boy, serqirra ilmiy-ijodiy merosidan keng foydalanish masalasi yanada dolzarb axamiyat kasb etmoqda.

Bolaga maktabgacha yoshdan buyuk siymolarga bo’lgan yuksak hurmat ehtiromni shakllantirish, milliy qadriyatlar zamirida kamol toptirish muhim vazifalarimizdan biri ekan, demak, buyuk sharq mutafakkiri, jaxon ma’rifati hamda madniyati taraqqiyotiga katta ta’sir ko’rsatgan, o’z davrda sharq va garbda "Shayx- ur-rais", "Olimlar boshlig’i", "Tabiblar podshohi*' deb tan olingan qomusiy olim Abu Ali Ibn Sino haqida ilk bilimlarni berish va uning haqidagi hikoya va rivoyatlarni bolalarning yosh xususiyatlariga mos tarzda aytib berish orqali ularda ajdodlarimizga bo’lgan yuksak hurmat-e’tibor hissi tarkib topadi.Shuningdek, Ibn Sinoning boy madaniyati asosida yosh beg’ubor qalb egalari kelajakka mustahkam gurur, iftixor tuyg’usi bilan shkllanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarda milliy ruxda kamol topishiga tarixga bir nazar tashlash orqali milliy qadriyatlarimizni e’zozlashga mustahkam poydevor yaratiladi.

Abu Ali Ibn Sino haqida, uiing bizgacha qoldirgan boy va serqirra ijodiy faoliyatidagi barkamol insonni tarbiyalash masalasi butun dunyo olimlarini ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishga imkon yaratgan.

Ibp Sinoning etik va falsafiy qarashlari bo’yicha doktorlik dissertasiyalarini himoya qilgan olimlar X.Tilashev, A.Iriyeov. M.G’aybullayev. O.Muxammadjonovlar keng mikyosda ilmiy tadqiqot ishlarini olib borganlar.

Pedagogika va uning tarixiga oid darslik va o’kuv qollanmalar olimlar S.Rajabov, K.Xoshimov, J.Xasanboyev, O.Xasanboyeva. S.Nishonova, D.Xasanov, A.Zunnunovlarning darslik va qo’llanmalarida Abu Ali Ibn Sino ijodini chukur asoslab berganlar.

Biz o’rgangan darslik va qo’llanmalarda maktabgacha yoshdagi bolalarni Abu Ali Ibn Sino ijodi, boy merosi bilan tanishtirish dolzarb muammo sifatida xali yetarlicha o’rganilmagan.Shuning uchun Ibn Sino ijodiyotidan keng foydalangan xolda.yosh avlod hayotiga targib qilishda, barkamol shaxs g’oyasini maktabgacha ta’lim muassasasidagi bolalarni ta’lim-tarbiya jarayonida asos qilib oldik.

Ibn Sino ijodiyotida makgabgacha yoshdagi bolalarga beriladigan bilim mazmuii, shakl va usullarini ishlab chiqish va barkamol shaxs tarbiyasida qo’llanishning o’chiga xos xususiyatlarini asoslash asosiy maqsad kilnb olindi.

Ibi Sino ijodiyotida maktabgacha yoshdagi bolalarga dasturning ''Buyuk spymolar" bo’limida Ibn S'ino haqida beriladigan tushunchalarii ularni yoshiga mos bnlim saviyasiga moslashtirgan xolda olib borilsa maqsadga muvofiq bo’lib, nur uzra a’lo nur bo’ladi. Shuningdek, MTM da mashgulotlar jarayonnda maktabgacha yoshdagi bolalarga Ibn Sino shaxsi va o’gitlari bilan sodda ravishda bolalarga tushuntirganda va tarbiyachilarni o’zlari Abu Alp Ibn Sino asarlarini o’rganib, ijodiy foydalanilganda hamda bolalarni Abu Ali Ibn Sino haqida, ushbu buyuk siymodan g’ururlanish hissini bolalarga uygota olsak, biz o’z maqsadimizga erishamiz.

Shunday ekan, mamlakatimiz musgakillikka erishib, istiqlol yo’lidan kelajak sari shaxdam qadamlar bilan boragan bir vaktda, porloq istiqbolimiz yosh avlodning barkamol qilib tarbiyalashga ahamiyat berishimiz kerak. Yosh avlodni o’z Vataniin va xalqini sevuvchi, aqlan sog’lom, chuqur bilimlar va utkir tafakkur egasi hamda eng muhimn jismonan barkamol qilib tarbiyalamogimiz lozim. Ana shundan keyingina biz mukaddas Vatanimizning Mustaqilligi va uning buyuk kelajagi ishonchli qo’llarda deb baralla aytaolamiz.

Darhaqikat, hozirgi kunda mamlakatimiz oldida turgan muhim masalalardan biri xam yosh avlodni barkamol tarbiyalashdir. Yurtboshimiz bu hakda: "Kelajak bugundan boshlanadi.Hozir tarbiya masalasiga e’tibor qaramasa, kelajak boy beriladi. Tarbiyadan xech narsani ayamaymiz.Ma’naviy va axloqiy poklanish, iymon. insof. diyonat, or-nomus, mehr-oqibat va shu kabi insoniy fazilatlar o’z- o’zidan kelmaydi. Hammasiniig zaminida tarbiya yotadi"-deb ta’kidlaganlar.

Xalqimizning ma’naviy poydevori juda qadimiy va mustaxkam.Buni hyech kim inkor qila olmaydi.Tariximiz necha-necha ming yilliklarga borib taqaladi.Xalqimizning tayanchi ajdodlarimiz qoldirgan ma’naviy merosning o’zi bir katta xazina. Bu xazinadan oqilona foydalanishimiz lozim.Ajdodlar vasiyatiga sodiq va munosib bo’lmog’imiz kerak.Modomiki shunday ekan, ildizlarimiz shu qadar chuqur ekan, demak, istiqlol imoratini ham ana shunga yarasha yuksaklarga ko’tarishga ma’naviy poydevorimiz yetarlidir