Mavzu: scada sistemalari. Reja: scada sistemasini ishlatilish sohalari

Mavzu: SCADA sistemalari.
Reja:
1. SCADA sistemasini ishlatilish sohalari.
2. SCADA tizimlariga qo‘yiladigan asosiy talablar.
3. Mashhur SCADA dasturiy paketlari.

SCADA sistemalarini ishlatilish sohalari:
Hozirgi kunda ishlab chiqarish korxonalari, elektr stansiyasi, offis markazlari - har qanday sanoat korxonalari oʻnlab kishilarni doimiy va hushyor nazorat ostida uzliksiz ishlashini ta’minlab kelmoqda. Ushbu ob’yektni muammosiz va toʻgʻri ishlashini ta’minlaydigan kompyuterlar va ma’lumotlarni nazorat qilish uchun minglab sensorlar va yuzlab nazorat signallari mavjud. Bu uzluksiz axborot oqimini zamonaviy avtomatlashtirilgan kompyuterlar nazorat qilish tizimlarini qurishga olib keladi. SCADA – Supervisory Control And Data Acquisition – bu, Tezkor dispetcherlik boshqaruvi va ma’lumotlarni yigʻish tizimi hisoblanadi. Bu tizim inson va nazorat qilish tizimi oʻrtasida interfeyslarni taqdim etib, hozirgi kun talabi boʻyicha zamonaviy avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarining ajralmas qismi hisoblanib kelmoqda.

Zamonaviy avtomatlashtirilgan boshhqarish tizimlari koʻpincha korxonani integrallashgan boshqaruv tizimlari bir qismiga kiradi. Korxonani integrallashgan boshqaruv tizimlariga quydagilar kiradi: ERP- tizimlari (Enterprise Resource Planning) – korxonaning resurslarini rejalashtirish; MES- tizimlari (Manufacturing Execution Systems) – Korxonanani ijro intizomi tizimi; SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition) – Tezkor dispetcherlik boshqaruvi va ma’lumotlarni yigʻish tizimi; PLC (Programmable Logic Controllers) – dasturlanuvchi mantiqiy kontrollerlar (DMK);

Korxonada integrallashgan boshqaruv tizimlari
SCADA atamasi odatda, butun tizim yoki komplekslarni boshqarish va boshqarish tizimlarini inson ishtirokida amalga oshiriladigan markazlashtirilgan tizim hisoblanadi. SCADA tizimlari barcha asosiy oʻlchangan va boshqariladigan ma’lumotlar, ma’lumotlarni uzatish va buyruqlarni nazorat qilish va boshqarish tizimilarini vizualizatsiya funksiyalarini amalga oshiradi. Ushbu tizimlar bugungi kunda kompyuterlashtirishning eng istiqbolli usuli boʻlib, bunda turli xil texnologik jarayonlarni nazorat qilish asosiy hisoblanadi. Hozirda avtomatlashtirilgan sanoatda boshqarish tizimlari, energiya, transport va sanoat tarmoqlarida dispetcherlik nazorati tamoyillari asosida boshqarib kelinmoqda.

SCADA-tizimlari mijozlarga xizmat koʻrsatish avtomatlashtirilgan tizimini ishlab chiqish imkonini beradi, uning asosiy funksiyalari quyidagilar: • PLC yoki boshqa qurilmalardan mavjud ma'lumotlarni aloqa qurilmalarini orqali toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bogʻlangan operator paneliga ega boʻlgan tarmoq orqali toʻplash; • oʻlchov ma’lumotlariga asosiy ishlov berish; • ishchi axborotni arxivlash, saqlash va qayta ishlash; • ekranda joriy va arxiv ma’lumotlar (tasvirlar, jadvallar, grafikalar, tendentsiyalar, favqulodda vaziyatlarni taqsimlash) ni diagrammalar, gistogramlar, animatsiya formatida taqdim etish; • favqulodda holatlar va favqulodda holatlar holatini koʻrsatish va roʻyhatga olish; • turli xil shakllardagi hisobot va protokollarni chop etish; • Operator buyruqlarini boshqarish va tizim qurilmalariga uzatish; • barcha operator harakatlarini roʻyhatga olish; • Ruxsatsiz foydalanishdan va himoyalanishdan himoya qilish tizimda ishlashga foydalanuvchilarga turli xil huquqlar berish; • roʻyxatdagi barcha xatolar va voqealarni boshqarish; • Foydalanuvchilarning mavjud oʻlchangan ma’lumot va boshqaruv qarorlari bilan dasturlarini va ularning birgalikda ishlashini ta’minlash tadbirlari; • ish stantsiyalari va serverlar bilan turli tarmoq tuzilmalari orqali axborot aloqalarini ta’minlash; • tashqi ilovalar bilan muloqot qilish (DKB,taxtli jadvallar, soʻz protsessorlari va h.k).