Mavzu: Samarqand Reja: Samarqand va uning tarixi

Qadimgi davr va Ilk oʻrta asrlar

SAMARQAND jahonning eng qad. shaharlaridan biri — 2700 yildan ortiq tarixga ega. SAMARQAND mil. av. 4-asrdan mil. 6-asrgacha Sugʻd davlatining poytaxti boʻlgan. Arxeologik qazishmalardan maʼlum boʻlishicha, yuqori paleolit davrida ham SAMARQAND hududida odamlar yashagan (qarang Samarqand makoni). Rim tarixchisi Kvint Kursiy Rufning (mil. av. 1-asr oxiri — mil. 1-asr) yozishicha, SAMARQAND qalʼasi devorining aylanasi taxminan 10,5 km boʻlgan. Mil. av. 329 yil makedoniyalik Aleksandr (Iskan dar Maqduniy) qoʻshinlari SAMARQANDni vayron qilgan.

Turk xoqonligi va Gʻarbiy Turk xoqonliklari tarkibida

Varhuman saroyi devoriy rasmlarida tasvirlangan turkiy zodagonlar, Samarqand, 650 yil

SAMARQAND 6-asrda Turk xokonligi tarkibiga kirgan va mahalliy hokimlar tomonidan boshqarilgan. Bu davrda Samarqand Hindiston, Eron, Misr va Vizantiya davlatlari bilan savdosotiq qilgan. Oʻz davrida "Oʻn Oʻq xoqonligi" deb yuritilgan Gʻarbiy Turk xoqonligi Istamining oʻgʻli Tardu xoqon (576—603) Sosoniylar Eroniga qarshi janglar olib borib, gʻarbda oʻz hokimiyatini kuchaytirdi. Uning oʻgʻli Sheguy xoqon (610—618) davrida xoqonlik qoʻshinlari jan.gʻarbiy hududlarda faol harakat yurita boshlaydi. U Eronning shim.sharqiy viloyatlariga xujum uyushtirib, sosoniylar ustidan yirik gʻalabaga erishadi. Uning inisi Tun yabgʻu (618—630) xoqonlikning gʻarbdagi nufuzini yanada mustahkamlaydi. U hukmronlik qilgan davrda Turk xoqonligining chegarasi gʻarb va jan.gʻarbda, Jan.Sharqiy Yevropa dashtlari, Kavkaz, Volgaboʻyi, Gurgon, Marv, Hind daryosining yuqori havzalari, Shim. Hindiston va Afgʻonistonning aksariyat viloyatlarini oʻz ichiga olardi. Tun yabgʻu gʻarbiy hududlarda hokimiyatni mustahkamlash maqsadida qarorgohini Shosh vohasining shimolidagi Mingbuloq mavzesiga koʻchiradi va boshqaruvda islohotlar oʻtkazib qaram oʻlkalarga turkiy tudun va eltabar unvonli vakillar joʻnatadi.