Mavzu: rezistorlar va reostatlar reja: Kirish

O‘zgaruvchan va o‘zgarmas rezistorlar va ularning hossalari.

Rezistorlar o‘zgaruvchan va o‘zgarmas bo‘ladi. O‘zgaruvchan rezistorlarning miqdori ma’lum oraliqda o‘zgarishi mumkin.

O‘zgarmas rezistorlar ham, o‘zgaruvchan rezistorlar ham simli yoki simsiz bo‘lishi mumkin.

Elektronika sanoatida har xil nominal miqdorli simsiz o‘zgarmas rezistorlar ishlatiladi.

Quyida radioapparaturalarda uchraydigan rezistorlarning turlarini tavsifi keltirilgan.

VS (vыsokostabilnыye — yuqori stabilli) turdagi rezistorlar chinni o‘zak yoki naycha ko‘rinishida bo‘lib, ularning ustiga tok o‘tkazuvchi yupqa uglerod qatlami surkalgan. Bu qatlam namga chidamli izolyasiyalovchi himoya lak qatlami bilan qoplanadi.

Rezistor korpusining ikki uchiga chiqarish simlari ulangan. Har xil quvvatli rezistorlarning tashqi ko‘rinishi 17-a rasmda ko‘rsatilgan. VS turdagi rezistorlar namlik yuqori (95—98 % gacha) va atmosfera bosimi 90 mm simob ust. gacha bo‘lgan sharoitda,—60° dan +70° S gacha haroratlar oralig‘ida uzoq muddatgacha ishlashi mumkin.

VS tipdagi rezistorlar 0,25 dan 10 Vt gacha bo‘lgan tarqalish quvvatiga mo‘ljallanib, har xil miqdorli qilib ishlab chikariladi.

Rezistorlar korpusida uning nominal miqdori (raqam bilan) va yo‘l qo‘yilgan og‘ish miqdori (foiz bilan) ko‘rsatiladi.

Kuchlanish ostida bo‘lgan rezistor shovqinining E. Yu. K. qarshilikda pasayadigan har bir volt kuchlanish uchun 5 mkv dai oshmaydi. (mkV/V).

Katta miqdorli rezistorlar uchun qisqartirilgan belgilar qo‘llaniladi: ming «K» harfi bilan, million «M» harfi bilan almashtiriladi. Agar rezistor ustida nominal miqdordan yo‘l qo‘yilgan og‘ish miqdori ko‘rsatilmagan bo‘lsa, u holda bu miqdorni ± 20 % deb bilish kerak. Nominal tarqalish quvvati 1 Vt yoki undan oshiq bo‘lgan rezistorlar korpusida nominal tarqalish quvvati miqdori ham ko‘rsatiladi. Masalan, nominal (quvvati 1,0 vt bo‘lgan 2-sinf aniqlikdagi 100000 Om li rezistor quyidagicha belgilanadi: 100kΏ, 10% 1,01W .

MLT (metallizirovannne, lakirovannne, teplostoykiye — metallangan, laklangan, issiqqa chidamli) t u r d a g i r ye z i s t o r l a r tashqi muhit harorati-60° dan +120° S gacha o‘zgarib turganda, havoning nisbiy namligi 98% va atmoofera bosimi past (40mm. simob. ust.gacha) bo‘lgan sharoitda ishlay oladi.

MLT turdagi rezistorlarni 0,5; 1,0; 2,0 Vt tarqalish quvvatlariga mo‘ljallab, har xil miqdorli (100 om dan 10⁷om gacha) qilib ishlab chiqariladi.

Rezistorlarda yo‘l qo‘yilgan shovqin E. Yu. K. miqdori bo‘yicha ikki guruhga bo‘linadi: «A» guruh —shovqin E. Yu. K. 1 mkv/v gacha va «B» guruh — shovqin E. Yu. K. 1 dan 5 mkV/V gacha.

MLT rezistorlarni markalashga misol: MLT-2-330 kOm — II—B. Bu nominal tarqalish quvvati —2 Vatt, qarshilikning nominal miqdori — 330 kOm, 2-sinf aniqlikda, «B» guruxli (shovqin E. Yu. K. 5 mkV/V dan ortiq emas) ekanligini ko‘rsatadi.

ULM (uglerodistыye, lakirovannыye, malogabaritnыye — uglerodli, loklangan, kichik gabaritli) turdagi rezistorlar o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatishga mo‘ljallangan. Ularni har xil miqdorli (27 Om dan 1 MOm gacha) qilib, nominal tarqalish quvvati 0,12 Vt ga mo‘ljallab ishlab chiqariladi.

Bu rezistorlar — 60° dan + 100° S gacha harorat oralig‘ida nisbiy namlik 98 % gacha va atmoofera bosimi 40 mm. sim. ust. gacha bo‘lgan sharoitda ishlay oladi.

ULM turdagi rezistorning og‘irligi 0,2 gr dan

oshmaydi. MLT va ULM rezistorlarning tashqi

ko‘rinishi 17-v rasmda ko‘rsatilgan.