Мавзу: Репродуктив тизим физиологияси Тузувчи: дотц. Бабаджанова. С. Х

Одамда гаструляциянинг икки босқичи бор. Биринчи босқичида (8 куни) эмбриобластнинг бир қисми амнион ёки амниотик пуфакча деб аталадиган хосилага айланади. Унинг туби эктодермадан юзага келган бўлади, туби тагида жойлашган энтодерма эса сариклик пуфакчасини ҳосил қилади. Иккала эмбрион варағи шу жойда биргаликда эмбрион қалқончаси, яъни эмбрион танасини пайдо қилади. Амниотик пуфакчанинг қопқоги ҳамда ён қисмлари биргаликда танасини пайдо қилади. Амниотик пуфакчанинг қопқғи ҳамда ён қисмлари ва сариқлик пуфакчасининг каттагина қисми эмбрион танаси таркибига кирмайди ҳамда вақтинчалик (провизор) ёки эмбриондан ташқари аъзоларга айланади. Гаструляциянинг иккинчи босқичи муртаклар ўқ комплекси вужудга келиши билан таърифланади (15-16 кунлари). Муртаклар комплекси: 1) кейинчалик асаб найи – асаб тизимининг муртагига айланадиган нейро эктодермадан; 2) хорда (орқа тори) ва мезодермадан ва 3) ичак найидан иборат бўлади.

Одамда гаструляциянинг икки босқичи бор. Биринчи босқичида (8 куни) эмбриобластнинг бир қисми амнион ёки амниотик пуфакча деб аталадиган хосилага айланади. Унинг туби эктодермадан юзага келган бўлади, туби тагида жойлашган энтодерма эса сариклик пуфакчасини ҳосил қилади. Иккала эмбрион варағи шу жойда биргаликда эмбрион қалқончаси, яъни эмбрион танасини пайдо қилади. Амниотик пуфакчанинг қопқоги ҳамда ён қисмлари биргаликда танасини пайдо қилади. Амниотик пуфакчанинг қопқғи ҳамда ён қисмлари ва сариқлик пуфакчасининг каттагина қисми эмбрион танаси таркибига кирмайди ҳамда вақтинчалик (провизор) ёки эмбриондан ташқари аъзоларга айланади. Гаструляциянинг иккинчи босқичи муртаклар ўқ комплекси вужудга келиши билан таърифланади (15-16 кунлари). Муртаклар комплекси: 1) кейинчалик асаб найи – асаб тизимининг муртагига айланадиган нейро эктодермадан; 2) хорда (орқа тори) ва мезодермадан ва 3) ичак найидан иборат бўлади.

Эмбрион эмбрион қисмлардан алохида ажралиб чиқиб, бўйига ўсади ва бош (краниал) ҳамда дум (каудал) томонлари бўлган цилиндирсимон тузилмага айланади. Шу билан бир вақтда эмбрион варақлари ҳам ўзгаришларига учрайди. Ташқи эмбрион варағи ёки эктодерма тери эктодермасини пайдо қилади. Тери эпителийси ва унинг унумлари (соч, жунлар, тирноқлар, ёғ безлари ва сут безлари), оғиз бўшлиғи шиллиқ пардалари ва безларни қопловчи эпителийнинг бир қисми, сийдик чиқариш ва уруғ чиқариш йўллари эпителийси тери эктодермасидан ривожланади. Нейро эктодермадан марказий ва периферик асаб тизимининг ҳамма қисмлари ривожланади. Ички эмбрион варағи ёки эндодерма перихордал пластинка ва ичак энтодермасидан иборат бўлади.