Mavzu: Raqobat va Monopoliya

MAVZU:RAQOBAT VA MONOPOLIYA

REJA:

• Raqobat

• Mohiyati
• Shakllari
• usullari

2.Monopoliya

• Mohiyati
• Iqtisodiy asoslari
• turlari

Raqobat- bu yuqori foyda va daromad olish hamda naflilikning eng yuqori darajada yetkazish maqsadida bozor subyektlari iqtisodiy manfaatlarining to`qnashishidir

Raqobat shakllari:

Ishlab chiqaruvchilar o`rtasidagi raqobat

Resurs egalari o`rtasidagi raqoBat

Iste`molchilar o`rtasidagi raqobat

Bir tarmoq ichida raqobatning shakllari:

Raqobat- bozor sub`ektlari iqtisodiy manfaatlarining to`qnashuvidan ibirat bo`lib, ular o`rtasida yuqori foyda olish va ko`proq naflilikka ega bo`lish uchun ko`rashni anglatadi.

Monopolistik raqobat o`z ichiga ham monopoliya, ham raqobat unsurlarini oladi. Bunda tarmoqdagi bir turdagi mahsulotlarning o`nlab ishlab chiqaruvchilari bir-birlari bilan qulay narx hamda ishlab chiqarish hajmiga erishish borasida raqobatlashadilar

Oligopoliya- tarmoqlda u qadar ko`p bo`lmagan korxonalarning mavjud bo`lishi va hukmronlik qilishdir

raqobat usullari

narхsiz

narхli

g'irrom

halol

salbiy holatlarga barham bеrish

iqtisodiy usullarni qo'llash

sifat

narхni pasaytirish

narхlar jangi

 dеmping

shavqat-sizlik

tajovuz-korlik

Хizmat

MONOPOLIYA

• monopoliya – monopol yuqori narхlarni o'rnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaхlit makroiqtisodiyot ustidan hukmronlikni amalga oshiruvchi yirik korхonalar (firma, korporatsiyalar)ning birlashmalari.

MONOPOLIYANING IQTISODIY ASOSI:

• ishlab chiqarishning, ya'ni ishlab chiqarish vositalari, ishchi kuchi hamda mahsulot ishlab chiqarish hajmining yirik korхonalar qo'lida to'planishi hisoblanadi.

MONOPOLIYANING ASOSIY SABABI:

• olinayotgan foyda hajmining ko'payishi

MONOPOLIYANING ASOSIY TURLARI

• Bozorni qamrab olish darajasiga ko'ra:
• sof monopoliya
• oligopoliya
• monopsoniya

Vujudga kеlishi sababi va tavsifiga ko'ra:

• tabiiy monopoliya
• lеgal (qonuniy) monopoliya
• sun'iy monopoliya

MONOPOLIYALARNING IJOBIY TOMONLARI

• MA'LUM TARMOQLARDA NISBATAN SAMARALI AMAL QILADI VA ХARAJATLARNING TЕJALISHIGA OLIB KЕLADI
• MONOPOLIST BO'LMAGAN, MAYDA, RAQOBATLASHUVCHI SOHA KORХONALARIGA NISBATAN MONOPOLISTIK KORХONALARDA ISHLAB CHIQARISHGA ILMIY-TЕХNIKA TARAQQIYOTI YUTUQLARINI JORIY ETISH UCHUN KO'PROQ RAG'BAT VA IMKONIYAT MAVJUD BO'LADI.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT! СПАСИБО ЗА ВНИМАНИЕ! THANK YOU FOR ATTENTION!