Mavzu: quyosh sistemasining tuzilishi

REJA:
1. Quyosh sistemasining o’lchamlari va a’zolari.
2. Sayyoralarning konfiguratsiyalari.
3. Quyosh sistemasidagi jismlargacha bo’lgan masofalarni va ularning o’lchamlarini aniqlash.
MAVZU: QUYOSH SISTEMASINING TUZILISHI
1. QUYOSH SISTEMASINING O’LCHAMLARI VA A’ZOLARI.
Quyosh sistemasiga Quyoshning o’zi, sayyoralar va ularning o’z tabiiy yo’ldoshlari, asteroidlar, kometalar hamda ko’p sonli meteor jismlar kiradi. Ma’lum sayyoralardan eng uzog’i Neptun Yerdan Quyoshga qaraganda 30 marta uzoqda joylashgan. Yulduzlar esa Quyoshdan nihoyatda uzoqda joylashgan.
Quyoshga eng yaqin yulduzgacha (Sentavr alfasi) bo’lgan masofa 1,33 parsek (1pk=3,08·1013 kilometr) ni, ya’ni Quyoshdan Neptungacha bo’lgan masofadan 9000 marta olisdadir. Sakkizta katta sayyora Quyosh atrofida deyarli bir tekislikda ellipslar (aylanalardan kam farq qiladigan) bo’ylab aylanadi.
Bular Quyoshdan uzoqlashib boruvchi tartibda hisoblanganda Merkuriy, Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran va Neptunlardir (rasm). Bulardan tashqari, Quyosh sistemasida juda ko’p mayda sayyoralar (asteroidlar, ularning soni hozirda 30000 dan ortiq) bo’lib, ulardan ko’pchiligi (98%) Mars va Yupiter orbitalari orasidagi fazoda harakatlanadi.
Shuningdek, Quyosh atrofida siyrak gazdan tashkil topgan va juda katta hajmga ega bo’lgan qobiq bilan qoplangan kichik jismlar kometalar ham aylanib turadi. Bularning ko’pchiligi Neptun orbitasi tashqarisiga chiqib ketadigan elliptik orbitaga ega. Bundan tashqari, Quyosh atrofida kattaligi qum zarralardan to mayda asteroidlarga to’g’rikeladigan son-sanoqsiz meteor jismlar ellipslar bo’ylab aylanib turadi.