Mavzu: Quyosh energiyasidan foydalanishning ekologik ahamiyati

EKOLOGIYA VA UNGA ZARAR YETKAZUVCHI NARSA VA HODISALAR

• Hozirgi kunda insoniyat oldida turgan dolzarb masalalardan biri atrof-muhitni muhofaza qilishdir, Chunki insoniyat bilan tabiat orasidagi munosabat shu darajaga borib yetdiki, uning natijasi insoniyatga aks ta’sir etib, hayotiga, yashashiga tahlika solyapti.
• Ekologiya masalalari keng tushunCha bo’lib, atmosferanni, suv boyliklarini (daryo, ko’l va dengiz suvlari), tuproqni, o’rmonlarni, hayvonot dunyosini, o’simliklarni muhofaza qilish bog’liq.
• Bulardan tashqari katta shaharlardagi shovqin, turli manbalardan tarqalayotgan yuqori Chastotali elektromagnit to’lqinlarni ham hisobga olish kerak.
• Quyida atrof-muhitni muhofaza qilish muammolaridan quyosh energiyasidan foydalanib, atmosferaning tozaligini saqlash va yoqilg’iarni tejab sarflashga taaluqli bo’lgan masalalarni qaraymiz.
• Ma’lumki, Yer ostida qazib olinadigan organik yoqilg’i ashyolardan (neft, ko’mir, tabiiy gaz) keng foydalanishning salbiy tomoni bor, bunga benzin, ko’mir va boshqalarni ko’plab yoqish natijasida atmosferaning ifloslanishi kiradi.
• Atmosfera-erning gazli qobig’idan iborat bo’lib, massasi 5,15x1015 tonnoga teng, uning asosiy qismini esa azot va kislorod tashkil etadi. Yer atmosferasida azon va karbonat angidrid gazi kam miqdorda bo’lsa ham, Yerdagi hayot uChun ma’lum ta’sirlari bor. Masalan, azon va karbonat angidrid gazlari organizmga zararli ta’sir ko’rsatuvChi, quyoshdan kelayotgan ultrg’rabinafsha nurlarning katta qismini yutadi. IkkinChi tomondan, azon va karbonat angidrid Yer sirtidan tarqalayotgan infraqizil nurlarni yutadi va Yerni keskin sovib ketishaga yo’l qo’ymaydi, yahni ma’lum darajada «Parnik» effektini beradi.

Ma’lumki, insonning hayot faoliyatida ko’plab kislorod yutiladi va karbonat angidrid ajratiladi, o’simlik esa insonning aksi o’laroq, karbonat angidrid yutib, kislorod Chiqaradi.

• Ma’lumki, insonning hayot faoliyatida ko’plab kislorod yutiladi va karbonat angidrid ajratiladi, o’simlik esa insonning aksi o’laroq, karbonat angidrid yutib, kislorod Chiqaradi.
• SHuningdek, o’simliklar mikroiqlim yaratishda ham katta rolg’ o’ynaydi, o’simlik bor joydagi havoning haroratsi, ular bo’lmagan joylarga nisbatan 2-3 0S past bo’ladi, shunga muvofiq ravishda bu zonada nisbiy namlik ortib, oChiq joydagiga nisbatan 15 foizga farq qiladi. Binobarin, biz yashil o’simliklar haqida qayg’urar ekanmiz, bir vaqtning o’zida o’zimiz yashaydigan joyning atmosfera havo sifatini ham yaxshilaymiz.

• Atmosfera havosining ifloslanishi deganimizda, havo tarkibidagi kislorod, ozon, azot, karbonat angidrid gazi va boshqalardan tashqari, zararli gazlarning, zarraChalarning, (Changlarning) ko’plab aralashuvini tushunamiz. Toza havoni ifloslovChi asosiy sohalardan biri avtotransport hisoblanadi, bundan o’n yil ilgari ma’lumotlarga ko’ra, butun avtomobillar soni 280 mln ta bo’lgan. Hozirgi kunda esa bularning miqdori yanada oshgan.

Katta shaharlarda, masalan, Tokio ko’Chalardagi havoni ifloslanishi shu darajaga borib yetdiki, Chorrahada turuvChi transport harakatini boshqaruvchilar ikki soat davomida oksigen maskasini kiyib turadi, ikki soatdan keyin, ikkinChilari almashinishadi. Avtomobilg’ ishlaganda Chiqadigan is gazi, karbonat angidrid gazi havo nisbatan og’irroq bo’lgani uChun doimo yer sirti yaqinida to’planadi. Is gazining zararli tomoni shundan iboratki, u qondagi gemoglobinga qo’shilib, kislorodni organizm xujayralariga borishiga yo’l qo’ymaydi.
Navbatdagi atmosfera havosini ifloslaydigan sohalar issiqlik elektrostantsiyalari, issiqlik elektr markazlari va qozon qurilmalaridir. Yoqilg’i to’la yonganda Chiqarib tashlanadigan zararli mahsulotlar oltingugurt oksidi, vodorod sulg’fid va kul hisoblanadi. CHala yonganda uglerod oksidi, uglerodlar. qurum hosil bo’ladi.
Avtomobillar chiqaradiga gaz tarkibida akrolen, formalg’degid, tetraetil, qo’rg’oshinlar ham odam organizmi uchun zararlidir.