93
12-Laboratoriya ishi.
DHCP xizmatini tashkil etish va sozlash
Ishdan maqsad
: DHCP xizmatini tashkil etish va sozlashni o’rganish.
Topshiriq
Ushbu laboratoriya ishida quyidagi vazifalarni bajarishingiz kerak:
- 12.1-rasmda ko’rsatilgandek qurilmalar interfeyslarini sozlang va
tekshiring;
- DHCP funksiyasini yoqing;
- Global pool asosida DHCP ni sozlang;
- Interfeys asosida DHCP pool ni sozlang;
- Natijalarni tahlil qiling.
Nazariy qism
TCP/IP protokoli to’plamidan foydalanadigan har bir kompyuter o’z IP
manzilini bilishi kerak. Agar kompyuter sinfsiz
manzilni ishlatsa yoki
tarmoqostining a’zosi bo’lsa, shuningdek, uning quyi tarmoq maskasini bilishi
kerak. Bugungi kunda aksariyat kompyuterlar ikkita ma’lumotga muhtoj: boshqa
tarmoqlar bilan bog’lanish uchun standart protokol manzili va manzillar o’rniga
nomlardan foydalanish uchun serverining manzili.
Boshqacha qilib aytganda,
odatda to’rtta ma’lumot kerak:
Kompyuterning IP manzili;
Kompyuterning tarmoqosti maskasi;
Marshrutizatorning IP manzili;
DNS serverining IP manzili.
Ushbu to’rtta ma’lumot konfiguratsiya faylida saqlanishi mumkin va
yuklash jarayonida kompyuter tomonidan unga kirish mumkin.
Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) - bu disksiz kompyuter yoki
birinchi marta ishga tushirilgan kompyuter uchun to’rtta ma’lumotni berish uchun
94
yaratilgan mijoz-server protokoli. DHCP BOOTP ning vorisi hisoblanadi. BOOTP
eskirgan deb hisoblansa ham, konfiguratsiya uchun BOOTP dan foydalanadigan
ba’zi tizimlar mavjud bo’lishi mumkin. Bootstrap Protocol (BOOTP)
- bu DHCP
ning dastlabki avlodidir. Bu RARP protokolining ikkita kamchiliklarini bartaraf
etish uchun mo’ljallangan mijoz-server protokoli. Birinchidan, u mijoz-server
dasturi bo’lganligi sababli BOOTP serveri Internetning istalgan joyida bo’lishi
mumkin.
Ikkinchidan, yuqorida biz aytib o’tgan barcha ma’lumotlarni, shu
jumladan IP manzilni ham berishi mumkin. Yuqorida tavsiflangan to’rtta
ma’lumotni berish uchun, u RARP protokoli bo’yicha barcha cheklovlarni olib
tashlaydi. BOOTP - bu statik konfiguratsiya protokoli. Mijoz o’z IP manzilini
so’raganda, BOOTP serveri mijozning fizik manzili va uning IP manzili bilan mos
keladigan jadvalga murojaat qiladi. Bu fizik manzil
va mijozning IP manzili
o’rtasidagi bog’lanish allaqachon mavjudligini anglatadi. Ulanish oldindan
belgilanadi.
Dinamik konfiguratsiya protokoli kerak bo’lgan ba’zi holatlar mavjud.
Masalan, xost bir fizik tarmoqdan boshqasiga o’tganda, uning fizik manzili
o’zgaradi. Boshqa bir misol sifatida, host vaqtincha IP manzilidan foydalanilishini
xohlaydigan holatlar mavjud. BOOTP bu vaziyatlarni bajara olmaydi, chunki fizik
va
IP
manzillar
orasidagi
bog’lanish
statik
va
ma’mur
tomonidan
o’zgartirilmaguncha jadvalda saqlanadi. DHCP protokoli TCP/IP modelining
amaliy sathi protokoli bo’lib, mijozga IP manzilini belgilash uchun ishlatiladi. Bu
uning nomidan kelib chiqadi - Dynamic Host Configuration Protocol.
IP-manzil
har bir mijozga, ya’ni mahalliy (local) tarmoqdagi kompyuterga qo’lda belgilanishi
mumkin. Ammo yirik tarmoqlarda bu juda ko’p mehnat talab qiladi, bundan
tashqari, mahalliy tarmoq qanchalik katta bo’lsa, konfiguratsiya paytida xatolik
ehtimoligi shunchalik yuqori bo’ladi. Shuning
uchun DHCP protokoli IP
manzillarni tayinlashni avtomatlashtirish uchun yaratilgan. DHCP ushbu
kamchiliklarni bartaraf etish uchun ishlab chiqilgan. Protokol birinchi marta 1993
yilda RFC 1531da belgilangan, ammo tavsifga o’zgartirishlar kiritilgan. Bugungi
kunga kelib, protokolni tartibga soluvchi asosiy hujjat RFC 2131 hisoblanadi.
95
IP-konfiguratsiya jarayonini
avtomatlashtirishdan tashqari, DHCP ulanish
tekshiruvini va bir kichik tarmoqdan ikkinchisiga o’tishni soddalashtirishga imkon
beradi, tizim ma’muri uchun xabarnomalarni jurnallarda qoldiradi.
DHCP mijozi va serveri bitta tarmoqda yoki turli tarmoqlarda bo’lishi
mumkin. Amaliyotda juda keng tarqalgan bo’lmasa ham, ma’mur mijoz va
serverni 12.1-rasmda ko’rsatilganidek bir xil tarmoqqa joylashtirishi mumkin.
12.1-rasm. Mijoz va server bir tarmoqda
Amaliy sathning boshqa jarayonlarida bo’lgani kabi,
mijoz bitta tarmoqda,
server esa bir necha boshqa tarmoqlar bilan ajratilgan holda bo’lishi mumkin
(12.2- rasm).
11.2-rasm. Mijoz va server ikki turli xil tarmoqda
