orqali havo pufakchalariga o ‘tayotganida hamda pufakchalardan o ‘pka orqali qaytib chiqib ketayotganida ham sodir boladi. Shuning uchun bu jarayon
ikki mcirta nafas olish deyiladi. Qushlar qancha ko‘p qanot qoqsa, shunchako‘p nafas oladi. Kaptar tinch turganida bir minutda 26 marta, uchganida 400 marta nafas oladi. Havo pufaklariga kiradigan havo qushlar tanasining sovishiga yordam beradi.Qon aylanish sistemasi. Qushlarriing yuragi 4 kamerali boiib , chap va
o ‘ng bolm a hamda chap va o ‘ng qorinchadan iborat
bolmacha va qorinchada arteriya qoni boiadi. Ikkita qon aylanish doirasi birbiridan tamomila mustaqil bolganidan arteriya va vena qonlari aralashmaydi. Katta qon aylanish doirasi chap yurak qorinchasi, aorta,
arteriyalar, to‘qimalardagi kapillyarlar, yurakka keluvchi venalar va o ‘ng yurak bolmasini o ‘z ichiga oladi. Kichik qon aylanish doirasi, ya'ni o ‘pka doirasi o ‘ng yurak qorinchasi, o ‘pka arteriyasi, o'pkadagi kapillyarlar, venalar va chap yurak bo‘lmasini o ‘z ichiga oladi. Qushlar organizmida
modda almashinuvi juda tez kechadi.Qushlaming
embrional rivojlanishi davrida chap aorta yoyi yo‘qolib,
faqat o ‘ng aorta yoyi saqlanib qoladi. 0 ‘ng aorta yoyi
chap yurak
qorinchasidan boshlanib, o ‘ng tomonga egiladi, o ‘nga burilib, umurtqa pog‘onasi ostidan orqa tomonga yo‘naladi. Aorta yoyidan katta nomsiz arteriya chiqadi.
Nomsiz arteriya boshga qon olib boradigan uyqu arteriyasiga,
ko‘krak muskullariga boradigan коkrak arteriyasiga
va qanotlarga ketuvchiо ‘mrovosti arteriyasiga bo‘linadi. Orqa aortadan tanadan turli organlarga va
oyoqlarga arteriyalar chiqadi.Qushlar yuragining ishlashi ular organizmidagi moddalar almashinuvining intensivligi va harakatlanishi bilan bog‘liq. Tanasida moddalaralmashinuvi tez kechadigan mayda chumchuqsimon qushlar yuragi 1 minutda ming martadan ko‘proq qisqaradi. Kaptar yuragi tinch holatda 165 marta, uchayotganda 550 marta qisqaradi.Ayirish sistemasi bir juft buyrak va siydik yo‘lini o ‘z ichiga oladi. Qovug‘i boimaydi Ayirish organlarining tuzilishi qushlar organizmida moddalar almashinuvi intensivligiga — almashinuv mahsulotlarini ko‘proq ajratib chiqarishga moslashgan. Buyraklari yirik bo‘lib, chanoq chuqurchasida joylashgan. Buyrakdan siydik y o ii boshlanadi. Quyuq siydigi kloakaga to‘kiladi. Kloakadan siydik axlat bilan aralashib tashqariga chiqariladi.Nerv sistemasi bosh va orqa miyadan hamda ulardan ketuvchi nervlardan tuzilgan. Qushlarda old miya yarimsharlari va ayniqsa miyacha y o i y o l tana.yaxshi rivojlangan. Qushlarning bosh miyasi old miya yarimsharlarining ancha
katta b o iis h i, o ‘rta miya koT ish d o 'm b o q larin in g kuchli rivojlanganligi, burmalar bilan qoplangan yirik miyachaning bolinishi bilan sudralib yuruvchilardan farq qiladi. Lekin miya yarimsharlari yuzasi silliq
Do'stlaringiz bilan baham: |