Mavzu: qurilish korxonalarida rahbar psixologiyasi

(2) Tanlovga asoslangan (selektiv) darajada rahbar mavjud muammo bo’yicha qator imkoniyatlarni taqqoslab ko’radi va ular ichidan aynan shu muammo yechimiga eng mos keluvchi samarali va tejamlisi ustida to’xtaladi.
(3) Moslashuvchan darajadagi qaror qabul qilish bir muncha murakkab bo’lib, bunda rahbar tanish muammoga yangicha yechim topishi talab etiladi. Bunda u mavjud muammoga eskicha yondoshishdan voz kechishi va ijodiy qarorga kelishi lozim. Ayni sharoitda rahbar muvaffaqiyati, uning shaxsiy tashabbusi va noma’lumlikka shaxdam qadam qo’ya olishi bilan asoslanadi.
(4) Innovatsion, ya’ni yangiliklarni joriy etish bilan bog’liq qarorlar ancha murakkab hisoblanadi. Noaniq vaziyatda rahbarning yangicha yondashuv uslublaridan, boshqa mutaxassislarning ijodiy g’oyalaridan foylana olishi talab etiladi.
Rahbar muammoli vaziyat bilan to’qnash kelib, ma’lum qarorni qabul qilishi zaruratida bo’lar ekan, avvalambor, ushbu vaziyat va undan kutilayotgan yechimni yuqorida sanab o’tilgan qarorlar guruhiga taqqoslashi va taxminan bo’lsa ham, qaysi toifaga kirishini aniqlab olishi lozim. Bunday harakat rahbarga ayni muammo yechimi nimada ifodalanishini, qay shaklda namoyon bo’lishini qisman bo’lsa ham oldindan tasavvur etish imkonini beradi. Bu esa tanlangan yo’l qanchalik to’g’ri yoki noto’g’riligi haqidagi ma’lumot bilan birga, zarur bo’lgan taqdirda harakat uslubini o’zgartirishga asos yaratadi. Harqalay, qarorning o’ylab qabul qilinganligi uni biron-bir toifaga kiritishdan, va natijani qisman bo’lsa ham oldindan tasavvur etgan holda talabdagi namuna bilan taqqoslashdan iboratdir.²¹
4.1 QAROR QABUL QILISH BOSQICHLARI
Umuman olganda, boshqaruv qarorlarini qabul qilish jarayoni aniq bir doira ichida o’tishi qiyin. Har bir rahbar o’z psixologik xususiyatidan kelib chiqqan holda muammo yechimiga turli uslub va moyillikni namoyon etadi. Mana shu omillar mavjud muammo yechimiga o’z ta’sirini o’tkazmay qo’ymaydi.
Qaror yaratilishi davomida rahbar o’z ichki dunyosida sodir bo’layotgan jarayonlarni bilishi, ushbu holatni maqsadga muvofiq ravishda boshqarish imkonini beradi. Shu bois qaror qabul qilish amallarini bosqichma-bosqich tahlil etish lozim, deb topiladi. Quyida mana shu bosqichlarning asosiy tavsiflari beriladi. Boshqaruv qarorlarini qabul qilish ko’pqirrali va murakkab jarayon bo’lib, unda asosiy beshta bosqichni sharhlab o’tish mumkin:
(1) muammoni o’rganish;
(2) g’oyalar ishlab chiqish;
(3) ma’qul keluvchi g’oyalarni ajratib olish;
(4) yangilikni joriy etishni rejalashtirish;
(5) qayta aloqa va tahlil.
Endi sanab o’tilgan har bir bosqichni ko’rib chiqsak. Qaror qabul qilishning I “Muammoni o’rganish” bosqichida ham quyidagi ketma-ket vazifalar belgilanadi: