Mavzu: qoraqolpoqlarning shaharlari va bozorlari

MAVZU: QORAQOLPOQLARNING SHAHARLARI VA BOZORLARI
Reja:
Kirish

1. 
   Qoraqalpogʻiston
   
2. 
   Qoraqalpogʻiston Respublikasi poytaxti
   

3. Mo'ynoq, Toprak - kala va boshqa shaharlari haqida.

Kirish
Qadimgi tsivilizatsiyalar chorrahasida joylashgan Qoraqalpog'iston noyob va boy madaniy va tabiiy merosga ega. Qoraqalpog'istonning qadimiy arxeologik yodgorliklari, og'zaki folklor san'ati, ijro san'ati, an'anaviy hunarmandchilik, tabiatni muhofaza qilish hududlari, o'simlik va hayvonot dunyosi, I.Savitskiy nomidagi Qoraqalpog'iston davlat san'at muzeyi kabi mashhur muzeylar nafaqat olimlar uchun, balki O'zbekiston va xorijda ham keng jamoatchilik uchun katta qiziqish uyg'otadi.
Qoraqalpog'iston qadimgi madaniyat yurtidir. Bu erda ko'plab qadimiy va o'rta asrlardagi yodgorliklar saqlanib qoldi. Janubiy Orol mintaqasida istiqomat qiluvchi xalqlar - qoraqalpoqlar, o'zbeklar, qozoqlar va turkmanlar - arxeologiya va arxitektura yodgorliklari, an'anaviy hunarmandchilik, boy folklor, xalq bayramlari an'analari va urf-odatlari va boshqalarni o'zida jamlagan boy madaniy merosga ega. Bu erda qadimgi va o'rta asr sivilizatsiyasi yodgorliklari to'plamidan tashqari, bir qator noyob tabiiy joylar mavjud. Ular turli xil landshaftlardir: Ustyurt platosi, Qizilqum cho'li, Amudaryo deltasi; shuningdek tabiat ob'ektlari: Buxoro kiyiklari (xongul) sharafiga alohida ahamiyatga ega bo'lgan Quyi-Amudaryo davlat biosfera rezervati; Toshko’mir davridagi Kokcha tepaligidagi yog'ochsiz o'rmon va boshqalar. I.Savitskiy nomidagi davlat san'at muzeyi kabi Qoraqalpog'istonning mashhur muzeylari xalqaro turizmning eng jozibali ob'ektlari hisoblanadi.
Madaniy merosni saqlab qolish uchun bugungi kunda Qoraqalpog'istonda an'anaviy hunarmandchilik turlari qayta tiklanmoqda, arxeologiya va arxitektura yodgorliklarini saqlab qolish va ommalashtirish bo'yicha ishlar olib borilmoqda, ommaviy xalq bayramlari tashkil etilmoqda: ko’pkari, “Kurash” musobaqasi, qo’chqorlar urushi va qo’rozlar urushi. 
Qadimiy Xorazm tsivilizatsiyasi asosiy markazlarini qamrab olgan "Qadimgi Xorazmning Oltin halqasi" sayyohlik yo'nalishi keng ommalashmoqda: Tuproq qal’a (milodiy I-VI asrlar) - Qadimgi Xorazm hukmdorlarining qarorgohi bo’lib xizmat qilgan. Xorazmning ilk o’rta asr poytaxti - Kat qal’a (zamonaviy shahar Beruniy). Xorazmning o’rta asr poytaxti - Gurganj (Ko’hna-Urganch, Turkmaniston) va so’ngi o’rta asrdagi Xiva (Xorazm viloyati).
XX asrning 60-yillarida boshlangan Orol dengizi havzasidagi ekologik falokat, mintaqada yashovchi xalqlarning ahvolini ancha og'irlashtirdi. Qanchalik bu paradoks bo’lmasin, lekin bugungi kunda ekologik ofat oqibati ekoturizmdan zavqlanayotganlar uchun eng jozibali ob'ektlar hisoblanadi.
Qoraqalpog'istonda, Orol xalqlarining barcha etnografik xususiyatlaridan foydalanish mumkin bo’lgan, etno-turizmni rivojlantirish uchun katta imkoniyatlar mavjud.
Qoraqalpog'istonning merosi jahon madaniyatida betakror va o'ziga xosdir va bugungi kunda bu tadqiqotchilar va sayyohlar orasida ko'proq ahamiyat kasb etadi.
Qoraqalpog'iston O'zbekistonning shimoli-g'arbida Amudaryoning quyidagi, Orol dengizining janubi-g'arbiy qismi bo’yida joylashgan: shimol va g'arbda Qozog’iston Respublikasi, sharqda Navoyi viloyati, janubi-sharqda Xorazm va Buxoro viloyatlari va janubda Turkmaniston Respublikasi bilan chegaradosh.

• 
  Respublikaning umumiy maydoni - 166,6 ming. km2;
  
• 
  Aholisi - 1,7 milliondan ziyod odam. Aholining aksariyati qoraqalpoq, o'zbek va qozoqlardir. Respublikada 90 dan ortiq boshqa millat vakillari ham yashaydi;
  
• 
  Davlat tillari - qoraqalpoq va o'zbek tillari, aholining aksariyati rus tilida gaplashadi;
  
• 
  Qoraqalpog'iston - O'zbekiston Respublikasi tarkibidagi parlamentlik boshqaruv shaklidagi suveren respublika. O'zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog'iston Respublikasining Konstitutsiyalari harakat qiladi. Davlat ramzlari: gerb, bayroq va madhiyasi mavjud.
  
• 
  Ma’muriy bo’linishi – 14 tuman
  
• 
  Milliy valyutsi – o’zbek so’mi
  
• 
  Iqtisodiyotning asosiy tarmog'i - qishloq xo'jaligi (paxta, g'alla, chorvachilik).
  
• 
  Qoraqalpog'iston O'zbekistonning boshqa mintaqalari bilan avtomobil, temir yo'l va havo bilan bog'langan
  
• 
  Iqlim - ozgina yog'ingarchilik bilan, yozi issiq, quruq va qishi sovuq bo’lib keskin kontinental. Yanvar oyining o'rtacha harorati — -5 – -8° С, iyun — 26–28° С. Qishdagi minimal harorat — -38° С, yozda maksimal darajada — +50° С. O'rtacha yillik yog'ingarchilik – 100 mm.
  
• 
  Eng katta shahar - poytaxti Nukus shahri (266,4 ming kishi).
  
• 
  Boshqa shaharlar - Xo'jayli, Taxiatosh, Chimboy, Beruniy, To'rtko'l va Qo'ng'irot