Mavzu: Qardosh xalqlar cholg'ulari bilan tanishtirish Bajardi­­­­­­­­­­­ Tekshirdi

2. Qozoq va turkman xalqlarining kasbiy musiqasi, janrlari, cholg‘ulari

Qozoq oila va aymoqlarining tarixan qaror topgan turmush tarzi, dunyoqarash va e’tiqodiari; bulaming xalq badiiy ijodiyot shakllarida aks etilishi. Qozoq xalq an’anaviy musiqasining mahalliy uslublari va ulaming xususiy belgilari. Qozoq xalq qo‘shiqchiligi. Baqso’ saro’nlari, xalq olen va aytishuvlari, jirovlarning jo’r-temialari hamda oqin an (ashula)lari. Jodu va diniy tabobat marosim aytimlari, mavsum marosim qo’shiqlari. Inson hayoti turkumiga oid olenlari. Qarilik haqida. Qo’shiq shakllari, ulaming she’riy asoslari, vazn va kuy-ohang xususiyatlari. Qozoq xalq musiqa cholg’ularining asosiy turlari. Baqsi cholg’ulari harbiy va darakchi cholg’ular. XX - asrda qayta tiklangan sozlar. Qo’biz cholg’uning tuzilishi, ifodaviy imkoniyatlari, baqso’ va jo’raular tomonidan qo’llanilishi. “Sarin” kuylari, Qorqut haqida afsona, rivoyat kuylari. Lirik kuylar. So‘bo‘zganing ko’rinishi, sadolanish xususiyatlari; sibizgo’ kuylarining asosiy turlari. Do’mbira - eng keng tarqalgan qozoq musiqa cholg’usi sifatida, uning tuzilishi va ijroviy imkoniyatlari. Do’mbira kuylari. Do’mbira ijrochiligi, asosiy ijrochilik maktablari, "tokpe" va "shertpe" ijrochilik uslublari. Dombra kuylarining shakl jihatlari. Qozoq xalq professional musiqa ijodiyoti yo’nalishlari. “Sal-sere”larning ijodiy faoliyati. Oqin, kyuyshi va anshilaming professional ijrochiligi va bastakorlik ijodi. Ustoz-shogird an’analarining asosida badiiy tajribalarni o’zlashtirish va musiqa san’atini rivojlantirish yo’llari. Turkman xalqining ma’naviy va badiiy an’analar, urf-odat, marosim va bayramlar, dunyoqarash va diniy e’tiqodiari. Ulaming "Og'uznoma”, “Dede Qorqut” kabi dostonlarida, xalq amaliy-bezak san’atida aks topishi. Turkman xalq an’anaviy musiqasining maxalliy uslublari. Turkman xalq qo’shiqchiligi. Turkman qo’shiqlarining xalq hayoti, turli yig’in va tadbirlarda tutgan o’mi, ulaming mazmun jihatlari va musiqa xususiyatlari. Jamoaviy tarzda ijro etilgan mavsumiy marosim va o’yin qo’shiklari. Oilaviy marosimlar jarayonida ijro etilgan musiqa namunalari. Bayram yig’inlari va sayillarga xos bo’lgan janrlar. Turkman xalq qo’shiqlarining ritmik va ohang xususiyatlari. Turkman xalq musiqa cholg’ulari va cholg’u kuylari. Qadimgi "musiqa qurollari". Gargo’ tyuyduk va dilli tyuyduklaming sadolanish jihatlari, ifodaviy imkoniyatlari va repertuari. Turkman dutoming ko’rinishi va ijro imkoniyatlari, kuylaridagi qochirim- nolalari. Turkman gipchakning o’ziga xosligi hamda o’zbek, tojik va uyg’ur g’ijjak sozlari bilan o’xshashlik tomonlari.Turkman sazandalarining faoliyati, cholg’u dastalarining tarkibi. Turkman dutor kuylarining asosiy janr guruhlari. Turkman"mukam" cholg'u kuylarining parda-tuzuk va ritmik asoslari, musiqiy shakl xususiyatlari. Turkman bagsho‘ (bagsho'-destanchi va bagsho‘-tirmechi)laming san’ati. Turkman dostonlarining mavzuiy va ijroviy xususiyatlari. Bagsho‘-tirmechilar repertuari. Aydo'mlaming she’riy asoslaridir⁶. Professional ijrochilik san’atining yirik namoyondalari va ijrochilik maktablari. Qozog'iston - qoyil qoldirgan bardavom hech qachon madaniyat ajoyib va go'zal mamlakat. Biz noyob musiqa asboblarini soni faqat qarash bo'lsa ham, bu favqulodda xalq ekanligini tushuna boshlaydi. Kobyz zhetygen, sybyzgy, sherterb, asyatayak - boshqa siz bunday vositalarni topish mumkin? Har bir millatning o'ziga xosligi va betakrorligi - hech kim hech qachon yuz insoniyat dan olishi mumkin, deb hisoblanadi. Bunday Qozog'iston Respublikasi madaniyat boyligi va muhokama qilinadi. Qozoq xalq musiqa uchun har doim bir vaqtning o'zida bir narsa g'ayritabiiy va kundalik bo'ldi. odamlar afsonalari uning dunyo bo'lmagan kelib chiqishi haqida aytish. Barcha qozoqlar bir musiqachi bo'lish uchun bir vaqtning o'zida - yurish yoki talk imkoniyatiga ega bo'lish uchun o'xshaydi. Bu qozoq madaniyati musiqachi, bir san'atkor, jamoatchilik bevosita ijodiy sifatida o'zini oshkor yakkaxon chiqishlari bilan tavsiflanadi ta'kidlash joiz. Avvalroq, u ba'zi ansambllari yoki mashhur duetlar duch kelish juda kam edi. Va odamlar va tez-tez ovozdan birgalikda kuyladi bo'lsa. Bu yerda biz noyob durdona qaratiladi. Do'mbira - Qozog'iston Respublikasi milliy xazina hisoblanadi musiqiy asbob. Asosan u faqat ikki satrlari bor, deb chiqib turadi, lekin hech bir tarzda, bu uni chegaralaydi. ud o'ynash har qaysi odam, faqat bu ikki satrlari foydalanib chiroyli va juda aniq musiqa yaratish imkoniyatiga ega bo'ladi. Bu noyob musiqiy fon yaratish, Do'mbira osonlik yakkaxon vosita bo'lishi mumkin, deb zikr va katta orkestr o'ynash uchun muhim ahamiyatga ega. Do'mbira - sindirishi tegishli musiqiy asbob. Bu uning ovozi quyidagi usullardan biri orqali ishlab chiqariladi, degan ma'noni anglatadi: Siqiladi, Brush urish. vositachi bilan. Natijada baland orkestr musiqa uchun mos, shuningdek, bir sokin va lirik yakkaxon mavzuni uchun bir, sokin muloyim va yumshoq tovush hisoblanadi. Qiziqarli fakt deb Do'mbira bo'lgan - qalmoq musiqiy asbob aniq, shuncha va qozoq. Qalmoq ansambllari bir to'liq va professional qo'shiq va hatto teatr yo'q edi. ularni musiqa bilan birga folbinlar tashkil yakkaxon chiqishlari, har qanday eshitish uchun oddiy edi. Bu qo'llab-quvvatlash va ikkinchi qo'l Do'mbira uchun ekan. Ko'pincha bir vaqtning o'zida harakat raqs va ovozdan birga qo'shiq boshlanadi. Do'mbira (musiqiy asbob, quyida ko'rasiz qaysi bir foto) siz hech qachon unutmasligimiz kerak, qat'iy Qalmog'iston madaniyati tashkil etilgan. Musiqa vositasi Do'mbira, boshqa har qanday kabi, uning tarkibiy qismlari bor. ko'p jihatdan ular xos uzib mahsulotlar, lekin ularni yaxshi juda qiziqarli bo'ladi qarang. Shunday qilib, ham Do'mbira dizayn o'z ichiga oladi: Uy-joy (qozoq madaniyat - Chanac). U boshqa shunga o'xshash vositalar kabi, ovoz to'lqinlar bir kuch sifatida bajaradi. Deca (qozoq madaniyat - Kakpakov). Nafaqat tovush to'lqinlari kuchaytiradi, balki, shunday qilib, vosita ovozini shakllantirish, ularni xususiyati ovoz rang beradi. o'xshaydi xil vositalar bilan kemaning yoki qoidabuzarliklarni shakliga qarab, bu ovoz juda turli xil bo'lishi mumkin. Tur. qismi sifatli, og'irligi, shakli va konfiguratsiyasiga u asbob jiringlay deyarli hamma narsani bog'liq. Bu bevosita kuch, pürüzlülüğüne va Do'mbira ohangini ta'sir qiladi. Satrlari. Bu ularni, albatta ishlamaydi holda, degan ma'noni anglatadi, bir ovoz manbai hisoblanadi. Do'mbira hamisha ichak torlar uchun an'anaviy. allaqachon ikki yoshda qo'ylarning ichak, eng yuqori sifatli satr hisoblanadi bir vaqtning o'zida. Ular kam mustahkam zaminda berdi, va u an'anaviy qozoq musiqa xususiyati edi. Endi string ko'pincha baliq ovlash liniyasi amalga oshiriladi. boshqa barcha elementlar Do'mbira uchun har qanday yuqori sifatli o'tin mos. Qozog'iston musiqiy asbob Do'mbira bir necha navlari bor. Hatto turlarining uning tasnifi mavjud uch torli asbob, ikki-torli Do'mbira uning oila klassik vakili ekanligini aytish uchun muhim ahamiyatga ega. Shunday qilib, torli cholg'u quyidagi turlari bor:

1. 
   Ikki torli.
   
2. 
   Uch-Jet.
   
3. 
   Shirokokorpusnaya.
   
4. 
   Double-tomonlama.
   
5. 
   Podgrifnaya.
   
6. 
   ichi bo'sh bir bo'yniga bilan
   

Zamonaviy pop musiqa, mumtoz bo'laklarga va xalq boruvchi uzoqdan - bu bo'lishi mumkin, lekin ud har qanday musiqa eshitishingiz mumkin kabi ajablanarli. Buning uchun siz faqat, albatta, ta'lim ko'p bu ikki satrlari bilan engish va o'rganish kerak. Do'mbira bilan ilgari ansambllari ajoyib narsa edi, lekin bugungi kunda bu juftlik boshqa har qanday asbob, yoki hatto bir orkestr bilan o'ynash mumkin-da. Boshqa xalq bilan birgalikda uzib asbob yaylı juda ahil va yoqimli eshitiladi. Bu xalq cholg'u asboblari har doim o'z yurtiga katta madaniy qiymati emas, balki faqat, lekin, shuningdek, zamonaviy musiqa haqida muhim ta'sir bor hech kimga sir emas. Ko'pincha, bu xalq sabablari boshqa madaniy an'analarini poda bilan birga halok bo'ladilar, deb tuyulishi mumkin. Biz ularga uni aytib, agar Lekin, aslida, yosh avlod, bizning tariximizni hech qachon unutmayman. Va bu bevosita musiqa uchun amal qiladi. Musiqa vositasi Rossiyada Qozog'iston va Qalmog'iston yoki domra Do'mbira - bu bizning domen hisoblanadi. Ulg'ayar bizning bolalar bunday narsalarni hurmat qilish, lekin ularni jonlantirish uchun emas, balki faqat boshladi.

3.