Mavzu: qadimgi davr arxivlarni vujudga kelishi Reja: Arxivlarning vujudga kelishi va rivojlanish tarixi

XIX asrda qator Yevropa mamlakatlari va AQShda arxivlarining eshiklari tadqiqotlar uchun ochildi. Natijada arxiv hujjatlaridan ilmiy maqsadlarda foydalanish va ularni nashr etish imkoniyati paydo bo’ldi. Ko’p mamlakatlarda maxsus arxivshunos kadrlarni tayyorlash yo’lga qo’yildi. 1821 yilda Fransiyada ilk arxiv instituti – Xartiyalar maktabi ochildi. Hozirgi kunda jahonnning barcha mamlakatlarida minglab arxivlar faoliyat ko’rsatmoqda. Ularning orasida har bir davlatning markaziy (yoki milliy) arxivlari o’zlarining noyob hujjatlarga boyligi bilan ajralib turadi. Londondagi Davlat arxivi, Parijdagi Milliy arxiv, Rimdagi Markaziy davlat arxivi, Koblens shahridagi Federal Arxiv (GFR), Vashingtondagi Milliy arxiv, Moskvadagi Rossiya Markaziy davlat arxivi, Dehlidagi Milliy arxiv, Qohiradagi Markaziy davlat arxivi jahondagi eng yirik arxivlar qatoriga kiradi.

Markaziy Osiyoda arxiv yozuv bilan bir vaqtda paydo bo’lgan. Arxeologlar qadimgi Tuproqqal’a xarobalaridan Xorazm shoxlariga tegishli III—IV asr boshlariga oid qadimgi xujjatlardan iborat arxiv qoldiqlarini topishdi. 1930 yil boshlarida qadimgi So’g’diyona davlatining Mug tog’lari xarobalaridan Devashtich arxivi topildi. qazishmalar natijasida VIII asrga oid 80 dan ortiq qo’lyozma xujjatlar topildi.

Markaziy Osiyoda arxiv yozuv bilan bir vaqtda paydo bo’lgan. Arxeologlar qadimgi Tuproqqal’a xarobalaridan Xorazm shoxlariga tegishli III—IV asr boshlariga oid qadimgi xujjatlardan iborat arxiv qoldiqlarini topishdi. 1930 yil boshlarida qadimgi So’g’diyona davlatining Mug tog’lari xarobalaridan Devashtich arxivi topildi. qazishmalar natijasida VIII asrga oid 80 dan ortiq qo’lyozma xujjatlar topildi.

Tarixdan ma`lumki,Buxoroda IX—X asrlarda Abu Ali Ibn Sino foydalangan arxiv kutubxona bulgan. Markaziy Osiyoda arxivlar XI-XII asrlarda Xorazm davlatida, keyinchalik Oltin O’rdada, temuriylar, ashtarxoniylar davrida xam mavjud edi.

O’zbekiston Respublikasi Markaziy davlat arxivi millatimiz, O’zbek xalQining xujjatli madaniy yodgorliklari saqlanadigan eng katta, eng boy arxiv xazinasidir. Bu yerda saqlanayotgan eng qadimgi xujjatlar vaqfnomalar bo’lib, ular XIX—XX asrlarga oiddir.