Мавзу: Пул назарияси

Ҳозирги замон монетаризми.

• Монетаризм пул назарияси 1950 йиллар ўртасида пайдо бўлган. Бу оқимнинг кўзга кўринган намоёндаси М. Фридмен ҳисобланади, у Чикаго университетининг профессори, иқтисод соҳасидаги Нобел мукофоти лауреати. Бу оқимга М. Фридмендан ташқари К. Бруннер, А. Молцер, Д. Лейдлер,
• Ф. Кейген ва бошқа иқтисодчилар киради.

• Пул назариясида катта муваффақият қозонган ҒОЯ Фридменнинг пулнинг миқдорий назарияси бўлиб, у муомаладаги пул миқдори ўзгариши билан товар баҳолари ўзгариши ўртасидаги боғлиқликни, монетар сиёсат назарияси, яъни жамиятда бўлган иқтисодий тебранишлар пул массасининг ўзгариши туфайли бўлиши, пулнинг иқтисодий самарадорликка таъсири кабиларни ёқлаб чиқади.

• Хозирги замон монетаризмига бир гуруҳ иқтисодчилар қаламига мансуб «Пулнинг миқдорий назариясига оид тадқиқотлар» (1956 йил) деб номланган асар билан асос солинди. Унинг бош ғояси иқтисодий ўсишни бозор механизми таъминлайди, бу механизмнинг асосий воситаси пул ҳисобланади деган хулосадан иборат. Монетаризм пулни олқишловчи назариядир.

• Монетаристлар иқтисодий ўсишнинг энг муҳим шарти ,
• инфляцияни даф этиш ва пулни соғломлаштириш, пулни хўжалик муомаласи воситасига айлантириш деб қарайдилар. Уларнинг фикрича, давлатнинг иқтисодиётга аралашиши пул муомаласини тартибга солиш билан чекланиши керак.
• Монетаризм учун бош масала антиинфляцион сиёсатни асослашдир. Монетаризм тавсиясига асосланган баъзи мамлакатларда пул миқдори устидан қатъий назорат ўрнатиш, инфляциянинг олдини олиш, иқтисодий ўсишга ижобий таъсир кўрсатмоқда.

1. Пул айланиши ва унинг моҳияти

• Халқ хўжалиги тармоқларида яратилган товарларнинг барчаси пул ёрдамида айирбош қилинади. Пул айланишига товар айланишининг пул шаклидаги кўриниши деб қараб бўлмайди. Чунки пул айланиши товар айланишидан кенгроқ бўлиб, у товарнинг сотилиши ва сотиб олинишидан ташқари, ҳар хил соҳаларда меҳнатга ҳақ тўлаш жараёнини ҳам ўз ичига олади

• Нақд пулсиз ва нақд пул ўтказиш йўли билан амалга ошириладиган тўловларнинг йиғиндиси пул айланишини ташкил қилади.