Мавзу: Пул ислохотлари

2-режа

• Японияда 1949-50 йилларда ўтказилган ва у “Додж режаси” деган номини олган. Бу режага асосан Японияда инфлясияга қарши жуда қаттиқ чора-тадбирлар амалга оширилган. Эркин баҳога ўтиш билан бир вақтнинг ўзида ер ислоҳоти ўтказилди, бюджет камомадини йўкотиш йўллари ишлаб чиқилди. Японияда мавжуд зарар билан ишловчи корхоналарга давлат томонидан бериладиган субсидия бекор қилинди.

3-РЕЖА

• Деноминация ўз моҳиятига асосан миллий пул бирлигидаги ортиқча нолларни олиб ташлаб муомалага янги пулларни чиқаришдан иборат. Деноминация усулида Россия (3 дона нолни олиб ташлади) ва Туркия (лирадан 6 дона нолни олиб ташлади) ҳукуматлари фойдаланишди.
• 2019 йил февраль ойида Марказий банк қиймати 100 000 сўм бўлган қоғоз пулларни муомалага чиқарган ва бу миллий валютанинг тез орадаги деноминацияси ҳақидаги миш-мишларга сабабчи бўлганди. Ўшанда МБ раисининг биринчи ўринбосари Илҳом Норқулов шундай деганди:
• «Аниқ санани айта олмайман. Бу беш ёки ўн йил бўлиши мумкин. Ҳозирги валюта номиналлари – бу йиллаб йиғилиб қолган пул қадрсизланишининг натижаси. 50 мингталик ва 100 мингталик қоғоз пулларнинг чиқарилиши, биринчи навбатда, нақд маблағлар айланмаси билан боғлиқ харажатларни камайтирган ҳолда, нақд шаклдаги ҳисоб-китобларни енгиллаштириш учун амалга оширилганди. Оддий қилиб айтганда, деноминация статистика ҳисоб-китобларида ноллар сонини камайтириш, чалкашлик бўлмаслиги учун ўтказилади».

3-РЕЖА

• Шунингдек, у регулятор деноминация масаласини инфляцион таргетлашга ўтиш амалга оширилганида кўриб чиқишга тайёр бўлишини қайд этади.
• 2020 йил май ойида МБ раиси коронавирус ва унинг инфляция кўрсаткичларининг қисқаришига таъсирини назарда тутган ҳолда (2020 йилнинг биринчи ярмида карантин чоралари сабабли ялпи талаб шиддат билан тушиб кетди ва бу нархларнинг сезиларли ошишини тўхтатди), “бахтсизлик ёрдам берди” деганди. Ўша йилларда МБ, 2020 йил якунлари бўйича йиллик 10,5% га тенг кўрсаткични кўрсатган ҳолда, инфляция даражаси бир хонали рақамга яқинлашаётгани ҳақида ахборот берганди. Шундай қилиб, 2019 йилда келишилган шартга, яъни миллий валютанинг кейинги деноминациясини ўтказиш учун инфляцияни таргетлашга расман эришилди.