Mavzu: Psixologiya tarixining metodlari va manbalari



Download 134,67 Kb.
bet3/8
Sana15.07.2022
Hajmi134,67 Kb.
#801940
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
7-mavzu. O‘zini o‘zi kuzatish metodi

Dialektika

Haqiqatni o'rganish qiyin va qarama-qarshi xarakterga ega. O'rganish dialektikasining ko'rinishlaridan biri krizis holati va ilmdagi revolyutsiyadir. Psixologiya ham shu krizis varevolyutsiyalardan o'tdi. Uzoq vaqt burjuaziya tarixshunoslarida ikki xil yondashish hukmronlik qilgan: «personalistik» va «kontekstik».

Personalistik yondashish

Ilmiy gipotezalar, kashfiyotlar, adashishlar o'z avtorlariga ega, ularni nomalarini tarix saqlab qoladi, shuning uchun faktni rivojlanishi oxirgi nuqtasi ayrim shaxslarni aql idrokiga bog'liq, degan fikr paydo bo'ldi.

Kontekstik yondashish

Ko'p faktlar shuni bildiradiki, ilmiy g'oyalarning yo'nalishi ob'ektiv qonunga tobe, yakka omil - o'z zamonini namoyondasi, u o'z zamonini intellektual iqlimida chegaralanib qolgan. Kashfiyot - uni tayyorlovchi g'oyalarsiz bo'lmaydi.Kontekstik yondashishni tarafdorlaridan ko'zga ko'ringan amerikalik psixolog E.Borin, ilm-fan tarixi L.Tolstoyning «Urush va tinchlik» asarida ulug' qishilarni: «tarix qullari» deganini qo'llab-quvvatlaydi. Ularni nomlari davrni, maktablarni, oqimlarni, muhim tarixiy epizodlarni farqlashda ishlatilgan tamg'alardir.

Yana bir amerikalik psixolog «personalistik» va «kontekstik» yondashishlar bir-birini to'ldiradi, deb hisoblaydi. Tarixda ulug' kishilar bor, ammo ulug' voqealar ham bor. Ikkovlon bir-biri bilan chambarchas bo'lib, bir-birini to'ldiradi. Ammo zamon ruhini roli katta, chunki inson qanchalik ulug' bo'lmasin, zamon iqlimidan uzoqroq bo'lsa, nom-nishonoiz yo'q bo'ladi.

«Kontekst» kontseptsiyasi uning asosiy tushunchasini noaniqligidan muhim tushuntirish ahamiyatiga ega emas: «Intellektual iqlim», «Zamon ruhi», «Sotsial madaniy atmosfera» bunday noaniq determinantlarga murojaat qilish bizni na ilmiy fikr rivojlantirish harakatini va na ob'ektiv tarixiy logikani tushuntirishda olg'a siljitadi. Bir kontekstni ikkinchisi bilan almashtirish ilmiy natijani yo'q qilib, «kontekst» yondashishdan qoniqmaslik psixologiyani o'rganish tarixini boshqa usullar bilan axtarishni majbur qiladi.«Juftlarni qarama-qarshiligi » printsipiPsixologik g'oyalar harakatini umumiy chiziqlarini aniqlashda sxemalarga asoslanilsa harakat qarama-qarshilikka ega deyiladi. Buni amerikalik tarixshunos «qarama-qarshilik jufti» deb atadi. Bir necha nazariyalar taklif qilindi.


Download 134,67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish