Mavzu: Psevdotasodifiy sonlar va tasodifiy sonlar generatorlari. Reja

Mavzu: AES konkursida ishtirok etgan shifrlash algoritmlari.
Reja:

1. 
   Kirish.
   

1. 
   AES shifrlash algoritmi ustida amallar bajarish.
   
2. 
   Kvadrat arxitekturaga ega AES blokli shifrlash algoritmi.
   
3. 
   Xulosa.
   
4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar.
   

1. 
   Kirish.
   

DES blokli shifrlash algoritmi 1999 yilgacha AQShda standart shifrlash algoritmlari sifatida ishlatib kelingan.
1974 yildan Amerika qo'shma shtatlarining standart shifrlash algoritmi sifatida qabul qilingan DES shifrlash algoritmi quyidagi :
- kalit uzunligining kichigligi, ya'ni 56 bit bo'lib, uning 128 bitdan kichikligi;
- S-blok akslantirishlarining differentsial kriptotahlil usuliga bardoshsizligi;
Boshqa sabablarga ko'ra eskirgan deb sanaladi. Ayniqsa 1999 yilda DES shifrlash algoritmi yordamida shifrlangan ma’lumotning internet tarmog'iga ulangan 300 ta paralel kompyuter tomonidan 24 soat davomida ochilishi haqidagi ma’lumotning tasdiqlanishi bundan keyin mazkur standart algoritmi yordamida ma’lumotlarni kriptografik muhofaza qilish masalasini qaytadan ko'rib chiqish va yangi standart qabul qilish zaruratini keltirib chiqardi.
Amerika qo'shma shtatlarining “Standartlar va texnologiyalar Milliy Instituti (NIST)” tomonidan 1997 yilda XXI asrning ma'lumotlarni kriptografik muhofazalovchi yangi shifrlash algoritmi standartini qabul qilish maqsadida tanlov e'lon qilindi. 2000 yilda standart shifrlash algoritmi qilib RIJNDAEL shifrlash algoritmi asos qilib olingan AES (Advanced Encryption Standard) (FIPS 197) qabul qilindi. Algoritmning yaratuvchilari Belgiyalik mutaxassislar Yon Demen (Joan Daemen) va Vinsent Ryumen (Vincent Rijmen)larning familiyalaridan RIJNDAEL nomi olingan.
AES FIPS 197 blokli shifrlash algoritmida 8 va 32-bitli (1-baytli va 4-baytli) vektorlar ustida amallar bajariladi. AES FIPS 197 shifrlash algoritmi XXI asrning eng barqaror shifrlash algoritmi deb hisoblanadi. Bu algoritm boshqa mavjud standart simmetrik shifrlash algoritmlaridan farqli o'laroq, Feystel tarmog'iga asoslanmagan blokli shifrlash algoritmlari qatoriga kiradi.

e	e1	f8	98	11	69	D9	8e	94	9b	1e	87	e9	ce	55	28	df
f	8c	a1	89	0d	Bf	E6	42	68	41	99	2d	0f	b0	54	bb	16

SubBytes (S -blok akslantirishlari jadvali) baytlarni almashtirish jarayonining umumiy sxemasini quyidagicha tasvirlash mumkin.

SubBytes

S^’00	S^’01	S^’02	S^’03
S^’10	S^’11	S^’ij	S^’13
S^’20	S^’21	S^’22	S^’23
S^’30	S^’31	S^’32	S^’33

S00	S01	S02	S03
S10	S11	Sij	S13
S20	S21	S22	S23
S30	S31	S32	S33

ShiftRows


3. Xulosa.
AES shifrlash algoritmi juda katta himoyaga egadir. Ishlatiladigan kalit uzunligi eng ilg'or va himoyalangan, deb aytish mumkin.
AES shifrlash algoritmini ayni paytda 3 ta versiyasi mavzud:

• 
  AES128
  
• 
  AES192
  
• 
  AES256 
  

Birinchisi va ikkinchisi mobil qurilmalar axborot xavfsizligini, taminlashda va ta'minlash uchun ko'proq qo'llaniladi. standart sifatida tizimi rasman 2002 yilda joriy etildi, va darhol uning qo'llab-quvvatlash protsessor chips ishlab chiqaradi. Intel korporatsiyasi tomonidan xabardor qilingan. Boshqa har qanday simmetrik shifrlash tizimi farqli o'laroq, uning mohiyati, ikki o'lchovli, tillo bilan bir polinom kodi vakillik va hisoblash operatsiyalari asosida hisoblash uchun kamaytiradi.