Mavzu: Polimerli materiallar O`qituvchi: t f. n., dots. Xabibullayev Sh. A

Polimetilmetakrilat (organik shisha) metakril kislotasining metil efirini polimerizatsiyalash usulida olinadi. Metilmetakrilat rangsiz shaffof modda bo‘lib, tabiiy gaz, neft uglevodorodlaridan murakkab kimyoviy texnologik ishlov berib tayyorlanadi.
Polimetilmetakrilatning o‘ta shaffofligi, rangsizligi, ultrabinafsha nurlarni o‘tkazishi, nurga bardoshliligi, atmosfera muhitiga chidamliligi u asosida organik shisha mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatini yaratadi. Organik shisha ultrabinafsha nurlarni 73,5% o‘tkazadi, xolbuki oddiy silikatli oyna 0,6%, silikatli ko‘zgu oynasi 3%, kvars shishasi esa 100% shunday nurlarni o‘tkazadi. Organik shisha kasalxona, vitrina, issiqxona, sanoat binolari tabiiy yoritish moslamalari, bezak to‘siqlari oynalari tayyorlashda ishlatiladi. U oson kesiladi, jilolanadi. Texnik organik shishaning siqilishdagi mustahkamligi 120-140 MPa, zarbiy qovushoqligi 60-1830C haroratda kamaymaydi.
Organik shishaning issiqqa bardoshliligi kam (800C), yedirilishga bardoshliligi yetarli emas; kislota va ishqor eritmalariga chidamsiz, aseton va shu kabi organik erituvchilarda oson eriydi, yonuvchan mahsulot.
Polivinilasetat (PVA) vinilasetatni polimerizatsion usulda sintez qilib olinadi. Vinilasetat sirka kislotasi murakkab efiri va vinil spirti asosida tayyorlanadi.
Polivinilasetat smolalari rangsiz, qovushoq, nurga bardoshli, suv bilan istalgan nisbatda aralashadi, yog‘och, qog‘oz, suvalgan yuzalar va sh.k. larga yaxshi yopishadi. Ular asosida emulsion bo‘yoqlar, yelimlar, mastikalar olinadi, suvli dispersiyasidan choksiz pollar, polimersement qorishma va betonlar tayyorlanadi. Polivinilasetat dispersiyasi qo‘shilgan mineral bog‘lovchilar asosidagi kompozitsion materiallar suv o‘tkazmasligi yuqori, kimyoviy muhitlarga chidamli bo‘ladi.
Poliizobutilen [-CN2-C(CN3)2-]n izobutilenni CNC(CN3)2 polimerizatsiyalab olinadi. Izobutilen neft mahsulotlarini organik sintez qilib tayyorlanadi. Poliizobutilen kauchuksimon elastik, polietilen kabi yengil material, nisbiy uzayishi 1000-2000%. U suvga, kislota va ishqorlar muhitiga bardoshli, sovuqqa yuqori chidamli.
Poliizobutilen tarkibiga qurum, grafit, talk va boshqa o‘ta mayda kukunlar kiritilib germetiklar tayyorlanadi. Undan yelimli lentalar, linoleumni yopishtirish uchun yelimlar, gidroizolyatsiya materiallari olinadi.