Mavzu: Pifagor teoremasi

II – guruh: To`rt teng kesma to`rt yonda,

To`qnashganda to`qsonda.
Ayting qaysi shaklni,
Hosil qilish oson-da?
(Kvadrat).

2. 
   Uch og`ayni botirmiz,
   

Har narsaga qodirmiz.
Uch nuqtani ketma-ket,
Tutashtirsang hosilmiz.
(Uchburchak).

3. 
   Katta, kichik asosim,
   

Parallel, lek teng emas.
Ikki yon tomonim-chi,
Bizlar parallel demas.
(Trapetsiya).
Doskada bu guguhlar nomlarini ifodalovchi ko’rgazmalar olib qo’yiladi va guruhlar ulardan o’zlariga moslarini topib, partalarining ustiga ko’rinadigan qilib qo’yishadi.
Bu ko`rgazmalar quyidagicha:




I – guruh II – guruh





III – guruh IV – guruh
Qo`limda 2 tadan savol yozilgan to`rtta konvert bo`lib, guruhlardan bittadan vakil chiqib konvert tanlaydi. Guruh a’zolari savollarga birgalikda, kelishib javob beradilar.
1 – konvert:
1–savol. Simmetriya nima?
2–savol. Qanday shakllar simmetrik bo’ladi?
2 – konvert.
1-savol. Simmetriya o’qi deganda nimani tushunasiz?
2-savol. Qanday shakl berilgan to’g’ri chiziqqa nisbatan simmetrik bo’ladi ?
3 – konvert.
1-savol. Shakl nechta simmetriya o’qiga ega bo’lishi mumkin?
2-savol. Qanday shakllar simmetrik bo’ladi ?
4 - konvert:
1-savol. Kvadratning nechta simmetriya o’qi bor?
2-savol. Burchakning simmetriya o’qi qanday to’g’ri chiziqda yotadi?
To’g’ri javob bergan guruh rag’batlantiriladi.

- 2 ball

- 1 ball

Simmetriya yunoncha so’z bo’lib,o’zbek tiliga tarjimasi “o’lchovlik”, “O’lchovlilik”degan ma’noni beradi.
Simmetriya bilan odamlar juda qadim zamonlardan shug’ullanganlar. O’tmishdan qolgan arxitektura yodgorliklarining naqshlarida, ularning qurilishlarida ham ajoyib simmetriklik mavjud.
Simmetriya markazi haqidagi tushuncha birinchi marta XVI asrda yashagan Xristofor Kladius(1537-1612)ning asarida uchraydi.
Leonardo da Vinchi va Rafael o’z ijodlarida simmetriyadan unumli foydalanishgan.
Elementar geometriyaga simmetriya nazariyasi elementlarini birinchi marta Lejandr(1752-1833)kiritgan. U simmetriyaga quyidagicha ta’rif bergan:
Agar a tekislik AB kesmaga uning o’rtasida perpendicular bo’lsa, u holda A va B nuqtalar a tekislikka nisbatan simmetrik bo’ladi.
Muammo: Simmetriya markazini bilgan holda shaklga simmetrik shakl qanday hosil qilinadi?
Nuqtaga nisbatan markaziy simmetriya. Tekislikda o nuqtadan o’tuvchi l to’g’ri chiziqni qaraylik. To’g’ri chiziqdagi A va A₁nuqtalar uchun AO=OA₁ shart bajarilsa, ya’ni A va A₁ nuqtalar O nuqtadan teng nuqtasi deb ataladi. O nuqta simmetriya markazi deyiladi.
Ta’rif. Agar f₁ shaklning har bir nuqtasi F shaklning mos nuqtalarining O nuqtaga nisbatan simmetrik nuqtasi bo’lsa, F va F₁ shakllar O nuqtaga nisbatan markaziy simmetrik shakllar deyiladi.