Mavzu: oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda biotexnologik usullar Mundareja: Kirish

Xom ashyo va materiallarga bo’lgan ehtiyojini (talabni) hisoblash.

Konserva turi,unga sarflanadigan xom ashyo va materiallar nomlari	Xom ashyo va materiallar sarfi me’yori, kg/m.sh.b.	Xom ashyo va materiallarning sarflanishi miqdori
		Soatiga, kg	Smenada, kg	Yil davomida, t
1	2	3	4	5
1. Butunligicha po’sti bilan konservalangan pomidorlar: pomidor tuz	405 5	1446,4 17,86	10125 125	1053 13
2. Konservalangan bodringlar: bodring tuz 80%-li sirka kislotasi petrushka ko’kati ukrop ko’kati selderey ko’kati xren bargi sarimsoq qalampir murch dafna daraxti bargi yalpiz bargi	225 16 2,2 1,2 4,5 2,8 2,8 1,0 0,33 0,18 0,09 0,25	803,6 57,14 7,857 4,286 16,07 10,0 10,0 3,571 1,179 0,643 0,3215 0,893	5625 400 55 30 112,5 70 70 25 8,25 4,5 2,25 6,25	511,9 36,4 5,005 2,73 10,24 6,37 6,37 2,28 0,75 0,41 0,205 0,57

4.1 Konservalangan sabzavot ishlab chiqarish texnologiyasi
Texnologik jarayon grafigi jihozlarning va u yoki bu jarayonlarda ishlovchi ishchilarning ishlashining boshlanishi hamda tugallanishi vaqtini aniqlash uchun tuziladi. Bundan tashqari bu jadval yordamida ish smenasining har xil davrlarida bug’, suv, elektr energiyasi hamda sovuqlikka bo’lgan talab aniqlanadi.
Ishlab chiqarish aylanma davrining (siklining) davomiyligi, ya’ni xom ashyoning ishlab chiqarishga kiritilganidan tayyor konservalarning omborxonaga o’tkazilishigacha bo’lgan vaqt mahsulot turiga, texnologik sxemaga va jihozning ishlash xarakteriga (uzluksiz yoki davriy ishlashiga bog’liq.
Ikki operasiya orasidagi vaqt shu operasiyalar xarakteriga bog’liq.
1. Davomiyligi oldindan aniq bo’lgan operasiyalar (qovurish, part qilish (blanshirovaniye), sterilizasiyalash va sh.k.) orasidagi vaqt jarayonnining berilgan vaqtiga teng.
2. Davriy ishlovchi apparatlarning (yig’gichlar, digesterlar,bug’latish katta tog’orasi(chan), avtoklavlar va sh.k.) yuklanish davomiyligi quyidagicha aniqlanadi:
, minut
Bu yerda: v - apparatning ishchi sig’imi, hajmi yoki massa birligi,
dona, l, kg, banka sh.k.;
q - liniyaning unumdorligi, l/min, kg/min., dona/min. va sh.k.
3. Xom ashyoning transportyorda ko’chirilishi bilan bog’liq bo’lgan operasiyalar davomiyligi(xom ashyoning ventilyatorli yuvish mashinasi transportyori bo’ylab, inspeksiya konveyerida o’tish vaqti va boshq.) qyidagicha aniqlanadi:
, minut
Bu yerda: l - transportyor uzunligi, m;
v - transportyorning harakat tezligi, m/sek
4. Davriy ishlovchi apparatlarda bug’lash davomiyligi (povidloning vakuum – apparatlarda pishirilishi, tomat-pyuresining bug’latish katta tog’orasida pishirilishi va boshq.) issiqlik hisoblari yordamida aniqlanadi. «Butunligicha po’sti bilan konservalangan pomidorlar»ishlab chiqarish texnologik jarayoni grafigini tuzish
Liniyaning unumdorligi 8825 dona/smena, mahsulot 1-82-1000tipidagi shisha bankalarga qadoqlanadi. Smena ertalab soat 8⁰⁰ da boshlanadi.
Texnologik sxemalarda (3.3.1.va 3.5.1) ko’rsatilgan operasiyalar davomiyligini aniqlaymiz.
1. Kalibrlash. Kalibrlash mashinasi transportyorining uzunligi 4m, roliklarning aylanish chiziqli tezligi 0,1m/s. Xom ashyoning ko’chish davomiyligi
, minut
2. Yuvish. Ventilyatolrli yuvish mashinasi transportyorining uzunligi 6m, lentaning harakat tezligi 0,15m/s. Xom ashyoning ko’chish davomiyligi
, minut
3. Saralash. Bu operasiya transportyor oldida amalga oshiriladi. Berilgan unumdorlikda ishlovchi ishchilar sonini hisobga olgan holda (yuritmani o’rnatish uchun va xavfsizlikni ta’minlashni hisobga olib qo’shiladigan 1,5 + 2m bilan birgalikda) transportyorning uzunligi 4---6m-ni tashkil etadi. Lentaning harakat tezligi 0,1 --- 0,15 m/s bo’lganida, xom ashyoning transportyorda ko’chish davomiyligi
, minut
4. Qadoqlash. Shunday qilib, oldingi operasiyalarning to’liq davomiyligi 2,4 minut, ya’ni 5 minutdan oz bo’lgani uchun barcha operasiyalar soat 8⁰⁰ da boshlanishi kerak. Shuning uchun bankalarni pomidor bilan to’ldiruvchi mashina ham soat 8⁰⁰ da ishga tushirilishi kerak. Bu mashina ishga tushirilishi bilan dar hol, ya’ni bir vaqtda pomidor bilan to’ldirilgan bankalarni bera boshlaydi.
5. Pomidorni maydalab, urug’ini ajratish, qizdirish va qirish.
Bu operasiyalarning barchasi bir mashinada amalga oshiriladi. Bu mashina ishga tushirilganidan 15 minut o’tgach bankalarga quyish uchun tayyor tomat pulpasini bera boshlaydi.
6. Tomat pulpasini bankalarga quyish.
Demak bu operasiya tayyor qizdirilgan tomat pulpasini konservaning suyuq tarkibiy qismini bankalarga quyish mashinasiga yuklatilganidan keyin boshlanadi. Tomat pulpasini pomidorni maydalash, urug’ini ajratish, qizdirish, qirish mashinasidan olib suyuq tarkibiy qismni bankalarga quyish mashinasiga yuklash 15minut vaqtni oladi.
Shuning uchun tomat pulpasini bankalarga quyish operasiyasi soat 8⁰⁰ + 0¹⁵ + 0¹⁵ = 8³⁰ da boshlanishi kerak. Mashina ishga tushgan vaqtda darhol tayyor mahsulot, ya’ni tomat pulpasi quyilgan bankalarni bera boshlaydi.