Mavzu: O’zbekiston respublikasining mehnat kodeksi reja: 1Mehnat huquqining tushunchasi va predmeti

 
Mehnat huquqining uslubi va vazifalari.
Mehnatga oid munosabatlarni tartibga solishda huquqshunoslikning ushbu sohasida qo`llaniladigan uslubning quyidagi asosiy xususiyatlarini ko`rsatib o`tish mumkin:
Birinchidan, bu mazkur munosabatlarni tartibga solinishini markazlashtirilgan hamda lokal normalar uyg’unlashtirilgan holda qo`llaniladi.
Ikkinchidan, bu uslub mehnatga oid munosabatlarning qonunlar va shartnomalar asosida tartibga solish jarayonida uzviy bog’liqligida namoyon bo`ladi. Bu xol Mehnat Kodeksining 4-modda 2-qismida yaqqol ifodalangan.
Uchinchidan, mehnatga oid munosabatlarni tartibga solishda korxona mehnat jamoasi, kasaba uyushmasi va xodimlarning boshqa vakillik organlari ishtirok etishi belgilab qo`yilgan.
To`rtinchidan, Mehnat Kodeksining 10 - moddasida munosabatlarning huquqiy jihatdan tartibga solishda halqaro huquqiy normalar, shuningdek, davlatlararo shartnomalar qoidalarining qo`llanishi nazarda tutilgan.
Mehnat huquqining tizimi.
Mehnat huquqi tizimi deganda, mehnat huquqi normalarining ilmiy jihatdan asoslangan tarzda joylashish tartibi va klassifikatsiyasi tushuniladi. Bu tizim ikki qismga: umumiy va maxsus qismga bulinadi.
Umumiy qismda mehnat huquqi tushunchasi va predmeti, usullari, asosiy vazifalari, asosiy manba va tamoyillari, mehnat huquqining sub`ektlari, mehnatga oid huquqiy munosabatlar, xodimlar va ish beruvchilarning vakilligi, jamoa shartnomasi va kelishuvlari kabi institutlarga taalluqli huquqiy nomalar o`rganiladi.
Maxsus qismda esa, mehnatga oid munosabatlarning alohida jihatlarini boshqaruvchi yoki ular bilan bog’liq bo`lgan ijtimoiy munosabatlarning ayrim turlarini tartibga solish jarayonida paydo bo`lgan institutlar va o`ziga xos huquqiy normalar o`rganiladi. Ular jumlasiga:
aholini ishga joylashtirish;
mehnat shartnomasi(kontrakt);
ish vaqti;
dam olish vaqti;
mehnatga haq to`lash;
kafolatli to`lovlar va kompensatsiya to`lovlari;
mehnat shartnomasi taraflarining moddiy javobgarligi;
mehnat intizomi;
mehnat muxofazasi;
ayrim toifadagi xodimlarga beriladigan qo`shimcha kafolat va imtiyozlar;