Mavzu: O'zbekiston Respublikasida Yaim tarkibidagi o'zgarshlar tahlili

YaIMni daromadlar ko`rinishida yalpi qo`shilgan qiymatni ko`rsatilgan uch guruhga bo`lib topish mumkin:

YaIM = Tn + W+R

Olingan dastlabki daromadlar qayta taqsimlanishi natijasida dividend, renta, to`g`ridan to`g`ri xorijiy investitsiyalardan olingan reinvestitsiya ko`rinishidagi daromadlar paydo bo`ladi.

Shuningdek, YaIMni daromadlar ko`rinishida aniqlashda, iqtisodiy nazariyada, daromadlarni quyidagi komponentlarga bo`lish ko`zda tutiladi:

-amortizatsiya (A);

-bilvostia soliqlar (T);

-yollanma ishchilarning ish haqlari (W);

-ijara haqi to`lovi va renta ko`rinishidagi daromadlar(R1);

-kapital uchun olingan foiz daromadlari (R2);

-mulkdan keladigan daromad (nokorporativ korxonalar daromadi) (P1);

-korporatsiya foydasi (P2).

Korporatsiyalar foydasi o`z navbatida quyidagilarga bo`linadi:

a) korporatsiyasi foydasidan to`lanadigan soliqlar (P2.1);

b) hissadorlar o`rtasida taqsimlanadigan dividendlar(P2.2);

v) korporatsiyaning taqsimlanmagan foydasi(P2.3).

Keltirilgan yondoshvuga ko`ra:

YaIM (Y) = A + T + W + R1 + R2 + P1 + P2

Xarajatlar va daromadlar ko`rinishida hisoblab topilgan YaIM hajmi o`zaro mos keladi. Chunki milliy iqtisodiyot doirasida bir sub‘ekt tomonidan qilingan har qanday xarajat ikkinchi sub‘ekt uchun daromad bo`lib tushadi.

Milliy hisobchilik tizimidagi boshqa ko`rsatkichlar va ular o`rtasidagi nisbat.

Milliy hisobchilik tizimiga ko`ra milliy iqtisodiyot rivojlanishini tahlil etish uchun YaIM ko`rsatkichidan boshqa yana bir qator ko`rsatkichlardan foydalaniladi. Bu ko`rsatkichlar jumlasiga Yalpi milliy daromad (YaMD) ko`rsatkichi ham kiradi. Bu ko`rsatkich MHTning oldingi ko`rinishida hisoblangan Yalpi milliy mahsulot (YaMM) ko`rsatkichi bilan mohiyatan bir xil.

YaMD - mamlakat rezidentlari tomonidan, mamlakatda va mamlakat tashqarisida, ishlab chiqarishda ishtirok etish va mulkdan olgan boshlang`ich daromadlari yig`indisidir.