Avvalo shuni ta'kidlash kerakki, yuqorida ko'rib chiqilgan pul-kredit siyosatining ikkala turi ham, konservativ va liberal ham umumiy yoki tanlangan bo'lishi mumkin. Moliyaviy tizimning ko'rib chiqilayotgan turlari o'rtasidagi farq Markaziy bank tomonidan qabul qilinadigan qarorlarning vakolat doirasiga qarab belgilanadi.
Shuningdek, harakatlaringizning har qanday salbiy yon ta'sirini, masalan, moliyaviy barqarorlik uchun va bu qanday qilib yon ta'sirlarni qanday kamaytirishi haqida gaplashish kerak. Kongress vaqti-vaqti bilan Federal Rezerv Tizimi uchun aniq maqsadlarni belgilaganligi va Fed tuzilmasi ushbu maqsadlarga erishish uchun mos bo'ladimi-yo'qmi masalasini doimiy ravishda ko'rib chiqishi kerak. Ushbu qo'mitaning maqsadi bu yil Federal Rezervning ko'p jihatlarini ko'rib chiqish.
Federal Rezerv barqaror iqtisodiy o'sishni tiklash va narxlar barqarorligini ta'minlash uchun barcha mavjud vositalardan foydalanadi. O'z tarixida birinchi marta Fed o'zining diqqatga sazovor joylarini 1% dan past bo'lgan kursga qo'ydi. Shuningdek, u maqsad juda past bo'lganida ma'lum bir tanlov taklifini urish qiyinligini tan oldi. Va nihoyat, u Federal Rezerv aktining moliya bozorlaridagi "g'ayrioddiy va favqulodda" holatlarda bunday choralarni ko'rishga imkon beradigan qismiga asoslangan favqulodda choralar bilan tajriba o'tkazdi.
Shunday qilib, agar Markaziy bank umumiy pul-kredit siyosatini olib boradigan bo'lsa, unda uning buyruqlari barchaga tegishli moliyaviy institutla rdavlatda ishlash. Bu holda pul-kredit siyosatining maqsadlari va usullari iqtisodiyotning muhim tarmoqlarini rivojlantirishni rag'batlantirish va davlat bank infratuzilmasini modernizatsiya qilish zarurati bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
Xulosa
O'zbekiston Respublikasida pul-kredit siyosatining moliya bozoriga ta'sirini taxlil etish jarayonida quyidagi ilmiy xulosalar olindi:
Monetar siyosatning quyidagi vositalari orqali naqd pul emissiya qilish; tijorat banklarining markaziy bankda saqlanadigan majburiy zaxiralari miqdorini kamaytirish; markaziy bank tomonidan qayta moliyalashtirish stavkasini tushirish; ochiq bozorda davlat g'azna majburiyatlari miqdorini o'zgartirish orqali pul massasi oshirilib boriladi;
Investitsiya siyosati orqali milliy va xorijiy investorlarga qulay shart- sharoitlar yaratish hisobiga iqtisodiyotga ko'shimcha mablag'lar jalb etilib pul massasi miqdori oshiriladi, moliya bozoridagi operatsiyalar hajmi ortadi;
Faol tashqi iqtisodiy siyosat orqali eksportning importdan ortiq bo'lishi ta'minlangan holda, oltin-valyuta zaxiralari ortishi asosida Markaziy bankning valyuta bozoriga ta'sir etish qobiliyati kuchayib boradi.
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida markaziy banklarning pul- kredit siyosatida yuz bergan quyidagi muhim o'zgarishlar aniqlandi:
markaziy banklar tomonidan tijorat banklariga beriladigan markazlashgan kreditlarning muddati uzaytirildi va hajmi oshirildi;
markaziy banklarning qayta moliyalash stavkasi pasaytirib borildi;
markaziy banklar ochiq bozor operatsiyalarining ob'ektlari va lombard kreditlari garov ta'minotining soni oshirildi;
qator o'tish iqtisodiyoti mamlakatlarida markaziy banklar tomonidan bank tizimini shakllantiruvchi etakchi tijorat banklariga subordinar kreditlar berish amaliyoti joriy qilindi.
Milliy valyuta devalvatsiya jarayonining davom etishi milliy valyutada emissiya qilingan qimmatli qog'ozlarga jalb etilgan xorijiy invsstitsiyalar real qiymatining pasayishiga olib keladi va qimmatli qog'ozlar bozori rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Qimmatli qogozlar bozorining rivojlanishi mamlakatdagi pul massasining ortib borishi bilan to'g'ri mutanosiblikda bo'ladi. Iqtisodiyotdagi ortiqcha pul
massasining mavjudligi uni iste'mol va jamg'arishdan ortgan kisminn moliya bozorlariga yo'naltirishni ta'minlaydi. Shu jumladan, ortiqcha pulning mavjudlign esa, portfel investitsiyalar ko'payishiga turtki bo'ladi.
Davlat o'zining makroiqgisodiy siyosati orqali pul massasini o'zgartirib turadi va quyidagi dastaklar yordamida qimmatli qog'ozlar bozori rivojlanishiga ta'sir etadi:
Inflyatsiya darajasi, tijorat banklarining markaziy bankda saqlanuvchi majburiy zaxira normalari, qayta moliyalashtirish stavkalarining ortishn qimmatli qog'ozlar bozorining o'sish sur'atlariga teskari mutanosiblikda bo'ladi. Inflyatsiya darajasiniig yukori bo'lishi, qayta moliyalashtirish stavkasi va unda saqlanuvchi tijorat banklarining majburiy zaxiira normalarining yuqori bo'lishi qimmatli qog'ozlar bozori aylanmasi mablag'larining o'sishiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.
O'zbekiston Respublikasi Markaziy bankining moliya bozoriga ta'siri samaradorligini oshirish va mamlakatimiz moliya bozori barqaror rivojlanishini ta'minlash maqsadida Markaziy bankning valyuta siyosati doirasida tijorat banklariga garovli ssudalar berish va valyutaviy svop operatsiyalaridan doimiy tarzda foydalanish orqali pul-kredit siyosati ta'sirchanligini oshirish zarur, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Markaziy bankining diskont va lombard kreditlari berish amaliyotini rivojlantirish orqali qayta moliyalash siyosati samaradorligini oshirish lozim. Yuqori kredit reytingiga (kamida VVV) ega bo'lgan korxonalarning aktsiya va obligatsiyalarini Markaziy bankning ochiq bozor operatsiyalarining ob'ektiga aylantirish yo'li bilan uning ochiq bozor siyosati orqali muomaladagi pul massasiga ta'siri darajasini oshirish zarur.
