Mavzu: O‘zbek xalqining etnografiyasi, etnogenezi va etnik tarixi

“Behistun yozuvlari”

• “Behistun yozuvlari”
• Doro I davrida Kirmonshoh va Hamadon shahri o‘rtasidagi qoyatoshga bitilgan (qadimgi fors, elam va bobil tillarida). Unda Qadimgi Baqtriya, Sug‘diyona, Marg‘iyona, Xorazm viloyatlari va aholisi haqida ma’lumotlar uchraydi.
• “Suza yozuvi”.
• Doro I ning Suza shahridagi podshoh saroyida o‘rnatilgan haykalidagi yozuvlarda Baqtriya, Sug‘diyona va Xorazmdan tashqari, “balchiq va tuproq o‘lkasi saklari” tilga olinadi.

Mil. avv. 1 ming yillkning o’rtalarida va ayniqsa milodning V-VIII asrlarida shimoldagi turkiy qabilalarning Markaziy Osiyo xududlariga kirib kelish jarayoni kuchayadi. Ular mahaliy xalqlar bilan aralash-quralash yashash jarayonini o`z boshlaridan kechiradilar, bu xalqlarga til jixatdan ta`sir o`tkazib, ularning tillarini turkiylashtirib boradilar. VII-VIII asrlarda Markaziy Osiyodagi turkiy aholining asosiy qismi Chust, Yettisuv, Shosh, Farg`ona vodiysi, Zarafshon va Qashqadaryo vaholarida yashaganlar. Yozma manbalarda bu xududlar VII asrda Turkiston deb nomlangan. O’troq turmush sharoitini kechirgan mahaliy xalqlar ham asosiy kasbi charvochilik bo’lgan turkiy xalqlarga o`z ta`sirini o’tkazganlar. Ammo til nuqtai nazaridan turkiy xalqlarning ta`siri shu qadar kuchli bo’lganki, arablar bosqini arafasida Movoraunnaxr va Xorazmning tub yerli aholisi turkilashib bo’lgan edi.