Mavzu. O‘zbek davlatchiligining shakllanishi va dastlabki taraqqiyot bosqichlari

Birinchi davr – mil.avv. II ming yillikning ikkinchi yarmi – O‘zbekiston janubida embrional shakldagi davlatga o‘xshash tuzilmaning qaror topishi. Davlatning bunday namunasi Jarqo‘tonda o‘z aksini topgan deyish mumkin.

Ikkinchi davr – mil.avv. I ming yillikning boshi – mil.avv. 539 yil – Baqtriya, So‘g‘d, Xorazm kabi tarixiy-madaniy viloyatlarning shakllanishi. Ularda siyosiy hokimiyat to‘lishining shaxobchali tizimiga ega bo‘lgan davlatning ilk shakllarini ko‘rish mumkin. Avesto ma’lumotlari bunga misol bo‘la oladi.

Uchinchi davr – mil.avv. 539-yil – mil.avv. 330-yil – Ahmoniylar bosqini va O‘rta Osiyoning ahmoniylar davlati tarkibiga kirishi tufayli kelib chiqqan mahalliy davlatchilik rivojlanishidagi tanaffus.

To‘rtinchi davr – mil.avv. IV asr oxiri – mil.avv. II asr ikkinchi yarmining boshi – Aleksandr Makedonskiy bosib olishdan boshlab ellinlar siyosiy hukmronligi oxirigacha. Bu davrda mahalliy davlatchilikning tiklanish jarayoni yuz beradi. Mil.avv. IV asr so‘nggi choragida Xorazmda podsholik paydo bo‘lgan bo‘lsa, III asr oxiri – II asrda Buxoroda, Dovonda (Farg‘ona), So‘g‘dda alohida mulklar shakllanadi. Keyinchalik butun mulklarni birlashtirgan Qang‘ davlati shakllana boshlaydi.

Beshinchi davr – mil.avv. II asrning ikkinchi yarmi – yangi eraning I asri boshi – mahalliy davlatlar: Qang‘, Xorazm podsholigi, Buxoro, So‘g‘d, Dovonning mustahkamlanishi va yanada rivojlanishi, Yuyechji davlatining qaror topishi va uning hokimiyatining Gandxargacha yoyilishi. Ushbu mulklarda kumush va mis tangalar zarb qilinishi, mahalliy so‘g‘d, xorazm yozuvlarining paydo bo‘lishi rivojlangan davlatchilikning asosiy belgilari hisoblanar edi.