Mavzu: O`tkir Hoshimov hikoyalarining lingvopoetik tahlili

Qani,  mehmonlar,  -  dedi  iljayib.  –  Jinday-jinday  olaylik  bundoq.  Bugun 

bayram… (“O`zbekning soddasi” 112-b) 

 – Qani, - deydi u hammaga bir-bir qarab. – Kim eng yaxshi ishlasa, o`shani 

kelin qilaman. Xohlasa, mexanizatorlar kursiga jo`nataman. (90-b) 

Shuningdek,  bu  olmosh  o’z  ma’nosida  (so’roq  ma’nosida)  qo’llangan 

o’rinlar ham uchraydi: 

Fizika o`qituvchimiz Ismoil aka yo`qlama qilib o`tirmadi.Sinfga kirishi bilan 

atrofga bir qaradi-yu,so`radi:   

- Adham qani? 

Bir  so’roq  olmoshlarining  har  bir  gap  tarkibida  takrorlanishi  gapdan 

ifodalangan so’roq mazmunini kuchaytirishga xizmat qilgan: 

O`sha zahoti shilq etib yerga o`tirib qoldi.  

---

– Nega? – dedi ingrab. – Nega? Insoflaring bormi? Aytinglar, bolam nima 

gunoh  qiluvdi?  –  Yerga  muk  tushdi-da,  namiqqan  taxta  polni  qo`shqo`llab  ojiz 

mushtlay boshladi.  

– Nega? Nega? Nega-a-a!!! (66-b)  

Yozuvchi faqat olmoshlardan tuzilgan gaplarni ham qo’llaydi: 

Qiziq, nega soqol-mo`ylovi muncha dag`al? Nega oqargan? Yo xudo! O`g`li 

o`zidan qarib ketibdimi? 

 – Bolam! Nima qildi? Nima bo`ldi senga? (65-b)  

Sifat: 

Ma’lumki,  sifatlar  biror  predmetning  belgisini  bildirish  uchun  qo’llanadi. 

Ammo ba’zi predmetlarning o’zida bevosita rang-tus anglashilib turadi: 

Sut, qor kabi. 

Shunga  qaramay,  bunday  so’zlar  oldidan  ham  rang-tus  bildiruvchi  sifatlar 

qo’llanishi  mumkin.  Bu  holatda  sifatlar  rangning  yanada  kuchliligini  ifodalash 

uchun  qo’llanadi.  Badiiy  asarlarda  sifatlarning  bu  kabi  qo’llanishi  uslubiy  talab 

bilan bo’lib, ma’no kuchaytirish, mazmunni bo’rttirish uchun foydalaniladi: 

Shunda  qor  gupillab  yog’ib  turgan  mudhish  kecha,  onamning  qip-qizil